dëgjoni

Terrakotat e figurave të ushtarëve dhe kuajve të varrezës së perandorit të parë kinez Çin Shi Huang janë quajtur "mrekullia e 8-të e botës" dhe jamë ekspozuar vitet e fundit në shumë vende të botës, duke u bërë "të dërguarat" e Kinës për shkëmbime kulturore me vendet e tjera. Këto vepra skulpturore prej qeramike, që qëndruan të fshehura nën tokë për 2200 vjet, humbin ngjyrat në faqen e jashtme me t'u takuar me ajrin, për shkak të oksidimit. Për të ruajtur në mënyrë të efektshme ngjyrat e tyre, punonjësit kinezë të mbrojtjes së relikteve arkeologjike kanë bërë një sërë hulumtimesh shkencore.

Këto terrakota u zbuluan rastësisht në pranverën e vitit 1974 në një fshat të distriktit Lintong, një fshat 37 kilometra larg kryeqendrës së provincës Shensi të Kinës Veriperëndimore, qytetit Si-an. Fshatarët vendës, duke punuar për të hapur një pus, gjetën disa copa qeramike në një thellësi mbi 2 metrash dhe i nxorën jashtë. Kjo gjë tërhoqi vëmendjen e punonjësve të sektorëve arkeologjikë të Kinës, të cilët filluan menjëherë gërmimet dhe hoqën më në fund perden misterioze të këtij thesari kulturor pranë varrezës së perandorit Çin Shi Huang, që meti i fshehur për kaq shekuj.

Me të hyrë në këtë pallat madhështor nëntokësor, shkruan korrespondenti i radios sonë, vizitorëve u bien në sy mijëra terrakota ushtarësh, të radhitura me rregull dhe me madhësinë e njerëzve të vërtetë, që duken tamam si ushtarë trima. Gjëja që na mahniti më shumë, është se veshjet dhe fytyrat e tyre ndryshojnë nga njëra tjetra. Pranë tyre janë terrakotat e kuajve me madhësinë e kuajve të vërtetë dhe të radhitura në grupe të përbëra secili nga 4 kuaj, duke tërhequr çdo grup nga një karocë. Pjesa më e madhe e këtyre terrakotave kanë ngjyrë të hirtë, por vumë re se disa prej tyre janë shumëngjyrëshe dhe kjo na habiti. Bashkëpunëtori shkencor i muzeut të terrakotave të varrezës së perandorit Çin Shi Huang, Zhou Tie shpjegoi.

"Ato janë dëmtuar disi, sepse bojërat në sipërfaqen e tyre kanë rënë pas 2200 vjetëve nën tokë dhe substancat e zamkës biologjike në lëndët e sipërfaqes kanë rënë ose janë vjetruar për shkak të oksidimit."

Zoti Zhou tha se, mbi bazën e hulumtimeve me forcat e veta, specialistët kinezë të mbrojtjes së relikteve arkeologjike zhvilluan bashkëpunim me specialistët gjermanë. Të dy palët bënë prova të dhjetëra lloje solucioneve përforcuese dhe të mënyrave të mbrojtjes dhe arritën suksese të kënaqshme.

"Gjatë më shumë se 10 vjetëve të fundit, pala kineze dhe pala gjermane dërguan reciprokisht personel tekniko-shkencor për të bashkëpunuar në fushën e ruajtjes së ngjyrave të terrakotave. Pala kineze u përgjigj kryesisht për hartimin e programeve të hulumtimeve, kurse pala gjermane i dha palës kineze ndihmë me personel teknik, fonde dhe konsultime teknike. Me përpjekjet e përbashkëta, hulumtimet shkencore për ruajtjen e ngjyrave të terrakotave u kurorëzuan me sukses."

Personeli tekniko-shkencor zbatoi arritjen e hulumtimeve të veta shkencore në ruajtjen e ngjyrave të 10 terrakotave të ushtarëve që sapo u nxorën nga dheu. Nga vrojtimet shkencore të dy vjetëve del se ruajtja e ngjyrave të terrakotave pati efektin e dëshiruar: ngjyrat mbetën të qëndrueshme, të natyrshme dhe të freskëta. Grupi i specialistëve përkatës pranë Drejtorisë shtetërore kineze të relikteve kulturore vërejti se frytet e këtyre hulumtimeve shkencore kanë arritur nivelin e përparuar botëror në fushën e mbrojtjes së relikteve kulturore dhe arkeologjike prej qeramike me ngjyra.

Specialistët përkatës thanë se "me arritjet e këtyre hulumtimeve shkencore, jo vetëm na u dha mundësia të ruajmë si duhet bukurinë e terrakotave të ushtarëve dhe kuajve të varrezës së perandorit Çin Shi Huang, të krijuara para 2200 vjetëve, por edhe na ofrohen të dhëna të çmueshme për studimin e disa problemeve historike, siç janë teknologjia e vizatimeve me ngjyra në atë kohë, ngjyrat e veshjeve të njerëzve të asaj kohe etj".

Sot në Kinë, po bëhen edhe shumë punë të tjera në këtë drejtim, si vrojtimi i vazhdueshëm i ndotjes së ajrit në muzeun e terrakotave të ushtarëve dhe kuajve të perandorit Çin Shi Huang; vlerësimi i gjithanshëm i gjendjes së gërryerjes së relikteve arkeologjike nga sendet e ndotura; përmbledhja e të dhënave komplekse të ajrit në muze, të gazrave gërryese, të pluhurit etj; studimi i karakteristikave komplekse dhe ligjet e ndryshimeve të ndotjes atmosferike në muze etj.

Nga të dhënat statistikore del se, që nga hapja e tij, muzeu i sipërpërmendur ka pritur 55 milionë vizitorë, ndër të cilët 5 milionë e 500 mijë veta erdhën nga jashtë. Turisti francez Zhean Adrauks tha se ai u mahnit nga gjithçkaja që e pa këtu:

"Varreza e perandorit Çin Shi Huang është varreza perandorake më e madhe dhe e mbrojtur më mirë në botë. Unë pashë këtu përpjekjet e mëdha që bën Kina për mbrojtjen e trashëgimive historike dhe kulturore." (Zheng)