dëgjoni

Liu Çe, që u ngjit në fronin perandorak në vitin 140 para erës së re, në moshën 16 vjeçare, u quajt nga brezat e mëvonshëm "Han Wu Di", që do të thotë "perandori i strategjisë ushtarake i dinastisë Han".

Si një monark i talentuar dhe largpamës, ai korri suksese jashtëzakonisht të mëdha në punët e brendshme dhe të jashtme të Kinës së atëhershme. Gjatë 54 vjetëve, kur ai ishte në fronin perandorak, Kina u zhvillua shumë dhe u bë një nga vendet më të fuqishëm në botë. Lidhur me këtë, dijetari i njohur anglez Uells ka shkruar në veprën e tij "Programi i historisë botërore" se me Kinën mund të krahasohej vetëm Perandoria Romake që kishte të njëjtën fuqi.

Meritat e tij në fushën ushtarake u vlerësuan më tepër nga brezat e mëvonshëm. Që nga viti 202 para erës së re, kur u shpall dinastia Han, zonat kufitare veriore pësuan vazhdimisht sulme nga hunët, një popullsi shtegtuese e veriut, si rrjedhim, zhvillimi ekonomik e shoqëror në ato zona u pengua rëndë. Për këtë, monarkët e mëparshëm zbatonin gjithmonë një politikë konservatore të mbrojtjes pasive dhe kërkonin një paqe të përkohshme, duke i dhënë kreut të hunëve ndonjë princeshë për grua. Kurse Liu Çe zbatoi një politikë tjetër.

Pasi u ngjit në fron, ai mori një sërë masash për rritjen e aftësisë mbrojtëse të vendit, e dërgoi disa herë trupa ushtarake në zonat e largëta veriperëndimore, duke u dhënë hunëve goditje të rënda. Kështu, hunët nuk guxonin më të mësynin dendur dhe kushtet e zhvillimit të vendit u stabilizuan. Ai dërgoi edhe trupa ushtarake për të hapur zonat jugore dhe jugperëndimore dhe dërgoi diplomatië për të vendosur lidhje me vendet e vogla fqinje. Si rezultat, u hapën territore të reja dhe u shtri më tej ndikimi i dinastisë Han. Me përpjekjet e tij, u hodh një bazë fillestare e hartës së Kinës për mbi 2000 vjet. Titulli "Han Wu Di", që iu dha atij pas vdekjes, është një shpërblim i meritave të tij të mëdha.

Në fushën politike, ai tregoi shpirt krijues. Duke i bërë ballë presionit të madh nga forcat konservatore, ai hoqi dorë nga doktrinat taoiste, që u pëlqenin brezave të mëparshëm, dhe zbatoi kursin e "respektimit të konfucizmit si të vetëm dhe të anulimit të njëqind shkollave", duke e shndërruar konfucizmin në ideologjinë sunduese dhe duke i dhënë fund gjendjes së gjallërisë ideo-kulturore të konkurrimit të njëqind shkollave. Kështu, konfucizmi u bë një mjet i sundimtarëve për unifikimin e mendimit të popullit dhe kjo gjendje zgjati mbi 2000 vjet, deri në përmbysjen e dinastisë Qing në vitin 1911.

Han Wu Di tregoi largpamësinë e tij edhe në punët e jashtme. I dërguar nga ai, diplomati kinez Zhang Qian udhëtoi dy herë në zonat e gjera në perëndim të provincës Gansu dhe rajonit Sinkiang të sotëm, duke hapur "Rrugën e mëndafshit", që çonte në Azinë Qendrore dhe në vendet perëndimore. Nëpërmjet "Rrugës së mëndafshit", produktet kineze, si mëndafshi, teknologjia e prodhimit të letrës dhe sendet e punimit artistik, u përhapën në vende të ndryshme të botës dhe, anasjelltas, produktet e vendeve të tjera, si parfumet, sendet e artizanatit e të tjera, hynë në Kinë.

Por nga ana tjetër, Han Wu Di nuk ishte një njeri e shenjtë dhe i përsosur. Ai vetë e kuptoi qartë në vitet e pleqërisë se cilat ishin meritat dhe cilat ishin gabimet e tij dhe shpalli një dekret me titull "Dekreti prapavështrues mbi gabimet e mia", në të cilin ai u bëri një analizë të hollësishme gabimeve dhe të metave të tij, gjë që ishte e rrallë për monarkët e të gjitha periudhave në historinë kineze. (Zheng)