v Protokolli mbi bashkėpunimin e uebsajtit nė gjuhėn shqipe tė CRI Oline me botėn e jashtmev Tėrmeti nė Wenchuan
SONDAZH OLIMPIK
ZONA E ANKETAVE
ENCIKLOPEDIA
China Radio International
Rreth Kinës
Nga Bota
   Politikë
   Ekonomi
   Kulturë
   Shkencë e Teknikë
   Sport

Fusha ekonomike

Muzika

Sport
Shkencė e Teknikė

Tregime dhe Legjenda Kineze
(GMT+08:00) 2006-04-10 19:09:56    
Deputeti i Asamblesė Kombėtare Popullore tė Kinės Li Denghai

cri

Mė 14 mars u mbyll sesioni vjetor i Asamblesė Kombėtare Popullore tė Kinės, organ suprem i pushtetit shtetėror tė Kinės. Li Denghai ishte njė nga 2900 deputetėt qė morėn pjesė nė kėtė sesion, i cili mori me vete kallinj misri. Ai ka pėrgatitur dhe mbjellė farėra tė misrit hibrid dhe ka vendosur rekord botėror nė prodhimin e misrit.

Li Denghai, njė 57 vjeēar me fytyrė zeshkane, ėshtė shumė i ēiltėr dhe modest. Kur hyri nė dhomėn e tij korrespodentit i ranė nė sy disa kallinj misri dhe farėra misri nė tryezė. Li Denghai tha se kėto ai i solli nga baza eksperimentale nė ishullin Hainan mbi 2300 kilometra larg dhe do tė ēonte si farėra nė vendlindjen e tij nė provincėn Shandong nė lindje tė Kinės.

Pėrse kudo qė shkon Li Denghai merr me vete misėr ? Li Denghai tha se brenda 30 vjetėve ai ėshtė shndėrruar nga njė fshatar i thjeshtė qė mbillte misėr, e qė mendonte se si ta mbillte sa mė mirė atė nė njė krijues tė rekordit botėror nė prodhimin e misrit, duke ia kushtuar tė gjitha forcat dhe energjinė e tij studimit tė misrit. Ndėrsa nė fillim ai mendonte vetėm qė sa mė shumė njerėz tė ngopeshin, sepse fėmijėrinė e tij e kaloi nė periudhėn e mungesės sė tepėrt tė drithėrave nė Kinė:

"Nė vitin 1972 nė Kinė filloi tė pėrhapej minsri hibrid. Dikur prodhimi i misrit ishte i ulėt, 15 kuintalė pėr hektarė, ndėrsa pas mbjelljes sė misrit hibrid prodhimi arriti nė 30 kiuntalė, duke u dyfishuar. Nga kjo vumė re potencialin e madhe tė varieteteve hibride."

Pėr tė pėrgatitur varietete tė mira misri, Li Denghai bashkė me punonjės agroteknikė zhvilluan eksperimentime me farėra tė mira tė mbarė vendit. Ai punonte shpesh herė 5,6 orė papushim nė arė pėr tė gjetur filiza tė pėrshtatshme dhe pėr tė vėzhguar rritjen e misrit hibrid. Nė vitin 1978, Li Denghai dhe shokėt e tij ngritėn njė bazė eksperimentale nė zonėn malore tė provincės Hainan me klimė subtropikale ku kulturat bujqėsore mund tė mbillen nė tė 4 stinat e vitit. Tani baza e tyre eksperimentale ka njė sipėrfaqe prej mbi 10 hektarėsh dhe nė tė janė zhvilluar pėr 28 vjet me radhė eksperimentime pėr pėrgatitjen e farėrave tė misrit.

Deri mė sot Li Denghai ka pėrgatitur gati 100 varietete tė reja misri. Nė tetor tė vitit 2005, me mbjelljen e varietetit tė ri tė misrit tė pėrgatitur prej tij u sigurua njė prodhim prej 21 kuintalė pėr hektar, duke shėuar njė rekord botėror.

Li Denghai nuk i ndaloi hapat vetėm nė parcelat e misrit, por ai vijoi drejt tregut. Nė vitin 1992, ai krijoi njė ndėrmarrje private qė merret me studime shkencore, me pėrhapjen e teknikės dhe me prodhimin. Sipėrfaqja e mbjellė me varietetet e misrit tė pėrgatitura prej kėsaj ndėrmarrjeje zė 33% tė mbarė vendit.

Gjatė zhvillimit tė saj ndėrmarrja private e Li Denghait, qė ka potencial tė madh nė studimet shkencore, ndodhet pėrpara njė problemi kyē, problemit tė mbrojtjes sė tė drejtės sė autorit. Lidhur me kėtė problem, shefi i Qendrės sė misrit pranė Akademisė sė studimeve shkencore tė Bujqėsisė profesor Zhang Shihuang tha:

"Prodhimi bujqėsor nuk ėshtė i mbledhur, prandaj sekretet agroteknike nuk mund tė mbrohen lehtė. Kėshtu qė nuk mund tė mbrohet as e drejta e autorit, e si pasojė kapitalet private nuk do tė marrin pjesė nė tė. Pa pjesėmarrjen e kapitaleve private zhvillimi i teknikės sė pėrparuar do tė ketė vėshtirėsi tė mėdha."

Farėrat e misrit hibrid tė pėrgatitura nga Li Denghai fituan ēmimin e parė kombėtar tė krijimeve tė reja tekniko-shkncore nė vitin 2004, fituan patentėn shtetėrore dhe tė drejtat e tyre tė autorit mbrohen me ligj. Lidhur me mbrojtjen ligjore nė pėrgatitjen e farėrave nė Kinė vitet e fundit, Li Denghai tha:

"Vendi ynė ka arritur pėrparime tė mėdha nė mbrojtjen e sė drejtės sė autorit. Nė vitin 1997, Kėshilli i Shtetit hartoi "Rregulloren e mbrojtjes sė varieteteve tė reja bimore", nė vitin 1999, vendi ynė u pranua nė "Konventėn botėrore tė mbrojtjes sė varieteteve tė reja bimore" dhe nė vitin 2000 vendi ynė rishikoi "Ligjin e farėrave", duke intensifikuar shumė mbrojtjen e sė drejtės sė autorit."

Li Denghai qė ėshtė rritur nė fshat tregon kujdes shumė tė madh pėr shtimin e tė ardhurave tė fshatarėve. Duke folur pėr pėrfitimet reale tė krijuara nga misri, Li Denghai tha:

"Rritja e derrave, e pulave dhe lopėve nuk mund tė ndahet nga misri. Misri ėshtė edhe lėndė e parė e industrisė dhe e energjisė. Nė shumė vende ku nuk mjafton energjia, pėrdoret si shtojcė e benzinės alkooli i prodhuar nga misri.

Li Denghai ėshtė shkencėtar e sipėrmarrės, si edhe deputet i Asamblesė Kombėtare Popullore i ardhur nga fshati, ndaj ai punon pėr mbrojtjen e interesave tė fshatarėve. Ai merr pjesė aktivisht nė punėn legjislative dhe tė kontrollit qė ka tė bėjė me interesat e fshatarėve, me zhvillimin e bujqėsisė dhe tė fshatit. Nė mbledhjen e shqyrtimit nė grupe tė "projekt-ligjit mbi sigurimin e cilėsisė sė produkteve bujqėsore" qė u mbajt pak kohė mė parė nė Komitetin e pėrhershėm tė Asamblesė Kombėtare Popullore tė Kinės Li Denghai propozoi se duhet tė ketė njė ligj pėr hallkat e prodhimit dhe tė shitjes, pėr tė siguruar interesat e fshatarėve. (Pina)