v Protokolli mbi bashkėpunimin e uebsajtit nė gjuhėn shqipe tė CRI Oline me botėn e jashtmev Tėrmeti nė Wenchuan
SONDAZH OLIMPIK
ZONA E ANKETAVE
ENCIKLOPEDIA
China Radio International
Rreth Kinës
Nga Bota
   Politikë
   Ekonomi
   Kulturë
   Shkencë e Teknikë
   Sport

Fusha ekonomike

Muzika

Sport
Shkencė e Teknikė

Tregime dhe Legjenda Kineze
(GMT+08:00) 2006-04-05 18:15:14    
Me krijimin e njė sistemi tė ri, do tė hapet njė fushė e gjerė veprimtarie pėr punonjėsit e talentuar

cri
Me ardhjen e shekullit tė 21-tė, konkurrenca nė fushėn tekniko-shkencore ėshtė bėrė gjithnjė e mė shumė fokusi i konkurrencės midis vendeve dhe, pa dyshim, kapaciteti i krijimit tė tė rejave ėshtė faktor vendimtar i fuqisė konkurruese tė njė vendi. Nė raportin e tij mbi veprimtarinė e qeverisė, lidhur me pesėvjeēarin e 11-tė tė zhvillimit ekonomik dhe shoqėror tė vendit, kryeministri i Kinės Wen Jiabao vuri nė dukje se "Kina ka hyrė tashmė nė njė etapė tė mbėshtetjes sa mė shumė nė progresin tekniko-shkencor dhe nė krijimin e tė rejave, prandaj duhet ta vėmė shpejtimin e zhvillimit tė shkencės dhe teknikės nė njė rrafsh edhe mė tė dukshėm strategjik". Nėnkryetari i Komitetit tė Progresit Demokratik, Yan Gjynqi tha:

"Mua mė duket se zhvillimi i shkencės dhe teknikės ka hyrė nė njė etapė tė rėndėsishme, qė vendos fatin e vendit tonė. Vendburimet natyrore te ne janė tė kufizuara dhe, nė rrethanat e globalizimit tė ekonomisė, tė gjitha problemet duhet t'i marrim parasysh duke shikuar sfondin botėror. Prandaj, po tė mos zinim njė pikė tė lartė nė zinxhirin industrial, ne nuk do tė bėnim gjė tjetėr veēse do tė merrnim njė fitim modest, duke sakrifikuar shpėrblimet qė punonjėsit tanė meritojnė t'i marrin. Kjo gjė ka tė bėjė me strategjinė e shtetit tonė. Ne duhet medoemos tė krijojmė tė reja duke u mbėshtetur nė forcat tona. Ne mund tė garantojmė sigurinė e vendit vetėm duke pėrvetėsuar me tė vėrtetė teknologjinė thelbėsore. Po tė flasin nė kėtė prizėm, mospėrparimi do tė thotė zmbrapsje dhe kėtu nuk ka rrugė alternative: mund tė ndjekim vetėm rrugėn e shpejtimit tė zhvillimit tė shkencės dhe teknikės."

Po, nuk ka rrugė zmbrapsjeje dhe Kina duhet tė ndjekė vetėm rrugėn e krijimit tė tė rejave. Ndėrsa, krijimi i tė rejave kėrkon mendjen e njeriut, kėrkon zgjuarsinė, kėrkon talentin. Lidhur me kėtė, foli zoti Lin Shengzhong, bashkėpunėtor shkencor i institutit studimor tė vendburimeve minerare pranė Akademisė sė Shkencės sė Gjeologjisė tė Kinės.

"Ndoshta ndėr njėsitė gjeologjike, instituti ynė posedon mė shumė pajisje tė mira, por qė nga vitet '90 tė shekullit tė kaluar, studiuesit e shumė temave e ndiejnė veten si njė njeri qė ka mbetur nė gjendjen as tė ngopjes dhe as tė urisė. Nė pėrdorimin e pajisjeve, zbatohet parimi i vetėpėrgjegjėsisė pėr fitimin dhe pėr humbjen, prandaj, kur mungojnė fondet e mjaftueshme, ēdokush sprapset. Si pasojė, kėto pajisje tė mėdha vjetrohen dhe nxirren jashtė pėrdorimit. Vitin e kaluar, Ministria e Shkencės dhe Teknikės dha njė fond prej 30 milionė juanėsh, me tė cilin u blenė pajisje tė reja, mirėpo nuk pati njeri qė t'i pėrdorė ato, sepse punonjėsit veteranė tė shkencės dhe teknikės kanė dalė nė pension, ndėrsa tė rinjtė ende nuk kanė ardhur."

Ne e kuptojmė mirė shqetėsimin e zotit Lin. Ashtu ėshtė, krijimi i tė rejave nuk mund tė shkėputet nga njeriu. Pėrsa i pėrket numrit tė punonjėsve tė shkencės dhe teknikės, Kina zė vendin e parė nė botė, kurse qė nga koha e reformės dhe hapjes, pėrparimi i shkencės dhe teknikės, qė quhet "forca e parė prodhuese", ka dhėnė njė kontribut qė pėrbėn vetėm 39% tė faktorėve tė rritjes sė ekonomisė, kurse nė vendet e zhvilluara, kjo pėrqindje i kalon 70%. 10 ndėrmarrjet mė tė fuqishme kineze tė telekomunikacionit kanė fituar brenda 5 vjetėve aq patenta sa kompania amerikane IBM fiton pėr njė vit. Nė kongresin kombėtar kinez tė shkencės dhe teknikės, u la bosh vendi i ēmimit shtetėror tė shpikjes tekniko-shkencore, qė ėshtė njė ēmim domethėnės, dhe kjo gjė u bė fokusi i vėmendjes sė mediave. Lidhur me kėtė, akademiku i Akademisė sė Shkencave tė Kinės, Vang Zhizhen shprehu mendimin se njė nga arsyet e rėndėsishme ėshtė mospėrsosja e organizimit tė punės nė fushėn e eksperimentimeve shkencore tė Kinės.

"Sot nė vendin tonė, ka problem nė rendin administrues ekzistues tė fondit tė eksperimenteve shkencore. Punonjėsit e eksperimenteve shkencore harxhojnė shumė kohė pėr tė rregulluar objektet e eksperimenteve dhe pėr vlerėsimin e arritjeve, gjė qė ndikon negativisht mbi cilėsinė e arritjeve tė eksperimenteve shkencore. Sot nė disa njėsi tė eksperimenteve shkencore dhe nė disa shkolla tė larta, ekziston prirja e thjeshtėsimit tė vlerėsimit tė punonjėsve tė talentuar, pėr shembull, i kushtohet vėmendje vetėm sasisė sė disertacioneve tė botuara dhe jo cilėsisė dhe vlerės shkencore tė tyre. Metoda e thjeshtėsuar e vlerėsimit nuk pėrputhet me ligjet e eksperimenteve shkencore dhe, si pasojė, shumė punonjės tė eksperimenteve shkencore nxitojnė pėr tė pėrfituar, siē thonė ata me terminologjinė e gjuajtjes nė ndeshjet e volejbollit 'gjuajtja e shkurtėr, e sheshtė, e shpejtė', dhe nuk duan tė marrin pėrsipėr detyrat e eksperimenteve shkencore tė temave "tė larta, tė sakta dhe tė majės", madje, kjo solli veprime tė shumta tė gabuaranė ēėshtjet akademike."

Punonjėsit e talentuar janė faktori kryesor i krijimtarisė autonome. Drejtori i pėrgjithshėm dhe kryeadministratori i Kompanisė Stakan UT, zoti Vu Ying tha se baza e funksionimit tė shpejtė tė kompanisė sė tij ėshtė ngjyrimi specifik i administrimit, qė pėrmblidhet nė fjalėt "menēuria orientale dhe krijimtaria perėndimore". Vu Ying tha se studentėt kinezė patėn pėrvojė tė suksesshme nė eksperimentet shkencore pėrtej detit, prandaj, krahas pajtimit tė njerėzve tė talentuar nga vende tė tjera, Kina mund tė shfrytėzojė edhe kėta studentė kinezė pėr tė sjellė pėrvojėn e tyre tė suksesshme nga jashtė nė Kinė. Njė nga shembujt tipikė ėshtė themelimi i kompanisė sė tij nga studentėt kinezė jashtė vendit nė vitin 1995.

"Themeluesi i kompanisė sonė dhe tė gjithė inxhinierėt, qė u pranuan tė parėt nė kompaninė tonė, fituan pėrvojė duke studiuar, jetuar dhe punuar nė SHBA. Ne i inkurajojmė ata tė krijojnė tė reja nė fushėn teknike dhe nė punėn administruese. Duke kombinuar pėrvojėn e suksesshme perėndimore me atė kineze nė administrimin e njerėzve tė talentuar, ne kemi krijuar njė mjedis tė hapur dhe njė kompleks rregullash pėrgėzuese."

Njė fjalė e urtė popullore thotė: "Ndėrto njė fole pėr tė tėrhequr feniksėt ". Kėtė e ka kuptuar mirė nėnkryetari i Komitetit tė Progresit Demokratik, zoti Yan Gjynqi, i cili shprehu mendimin se kyēi i krijimit tė rejave nė Kinė ėshtė krijimi nga shteti kinez i njė sistemi tė ri.

"Mė duket se krijimi i njė sistemi tė ri ka shumė rėndėsi. Rregullat e ndarjes sė fitimeve, tė emėrimit dhe tė shkarkimit tė kuadrove, tė mbrojtjes sė patentave tė inteligjencės dhe tė vlerėsimit tė arritjeve kanė tė bėjnė me faktorin njeri, prandaj, me rregulla racionale, do tė mobilizohet nė maksimum iniciativa e punonjėsve. Besoj se kombi kinez ėshtė njė komb punėtor dhe i zgjuar, dhe kėtė e ka vėrtetuar historia."

Akademiku i Akademisė sė Shkencave tė Kinės Vang Zhizhen paraqiti disa propozime konkrete.

"Propozoj qė tė vendosen rregulla racionale dhe efektive tė administrimit tė fondeve tė eksperimentimeve shkencore; tė pėrsosen rregullat e administrimit tė objekteve tekniko-shkencore dhe rregullat e ndarjes sė punonjėsve tė eksperimenteve shkencore; tė krijohet njė sistem i vlerėsimit tė talenteve, qė pėrputhet me ligjin e eksperimenteve shkencore; tė krijohet njė model i administrimit, qė pėrputhet me ligjin e shkencave."

Na kėnaq fakti se kėto mendime janė pėrfshirė tashmė nė kursin politik tė shtetit kinez. (Zheng)