Viti 2005 ishte l00 vjetori i kinematografisė kineze.
Nga viti l905 deri nė vitin 2005, kinematografia kineze ka kaluar njė rrugė l00 vjeēare dhe pikėrisht pėr kėtė arsye, Festivali Kinematografik i Venecies i kėtij viti i kushtoi njė rėndėsi shumė tė madhe kinematografisė kineze.
Krahas zhvillimit tė ekonomisė kineze, edhe filmat kinezė po i tėrheqin gjithnjė e mė shumė vėmendjen e artdashėsve tė botės. Gjatė vitit 2005, nė mėse 20 vende e rajone tė botės u organizuan festivalet e filmave kinezė dhe mbi l00 filma kinezė morėn pjesė nė festivale tė ndryshme ndėrkombėtare, ku mė shumė se dhjetė prej tė cilėve fituan ēmime.
Gjithnjė e mė shumė miq tė huaj po njohin shoqėrinė dhe kulturėn e Kinės me anė tė filmave kineze. Nė fund tė viteve '70 tė shekullit tė kaluar, Kina filloi reformėn e hapjen dhe kinematografia kineze filloi tė ringjallet. Duke thyer prangat mendore, kineastėt kinezė nisėn krijimtarinė e tyre tė re.
Filmi artistik " Toka e verdhė" duke ndryshuar mėnyrėn e xhirimit dhe tė krijimit tė skenave tė filmave tradicionalė, me njė mėnyrė tė re paraqitjeje tregon dėshirėn e zjarrtė tė fshatarėve tė tokave tė verdha tė Kinės veriperėndimore pėr njė jetė tė re. Ky film fitoi 3 ēmime nė festivalet ndėrkombėtare, duke pėrfshirė edhe festivalin e Havait. Regjisorėt e brezit tė 5-tė tė kinematografisė kineze kanė merita tė mėdha pėr arritjen e sukseseve tė filmave tė tyre arenėn ndėrkombėtare. Nė vitin l987, filmi artistik i regjisorit Zhang Yimou "Sorgumi i kuq " pati jehonė tė madhe nė Kinė.
Ky film me pamje tė bukura, ngjyra tė larmishme dhe atmosferė tė theksuar kombėtare kineze, fitoi nė festivalin ndėrkombėtar tė Berlinit ēmimin "Ariu i artė". Nė vitin 1990, filmi i regjisorit Zhang Yimou "Judou" u shėnua pėr tė konkurruar pėr ēmimin " Oskar" nė seksionin e filmit mė tė mirė nė gjuhė tė huaj. Kjo ishte hera e parė qė njė film kinez fitonte tė drejtėn pėr tė marrė pjesė nė ēmimet Oskar.
Nė vitin l991, filmi "Varja e fenerėve tė kuq" i regjisorit Zhang Yimou fitoi ēmimin "Luani i argjendė" nė festivalin ndėrkombėtar kinematografik tė Venecies ndėrsa njė vit mė vonė, po nė kėtė festival, filmi i regjisorit Zhang Yimou "Historia e Qiuju-sė" fitoi ēmimin " Luani i artė".
Nė vitin l994, filmi i regjisorit Zhan Yimou "Tė jetosh " fitoi ēmimin e jurisė nė festivalin ndėrkombėtar kinematografik tė Kanės nė Francė. Kėshtu, z. Zhang Yimou ėshtė quajtur heroi kulturor i viteve '90 tė shekullit tė kaluar. Filmat e drejtuar prej tij mbėshteten fort nė tabanin kulturor tė kombit kinez, dhe janė plot emocione. Pėr arsye se ka qenė operator, nė filmat e tij ka skena shumė tė bukura e me vlera estetike. Duke folur pėr filmat e tij, z. Zhang Yimou tha: "nėpėrmjet skenave filmore, unė e shpreh nė maksimun emocione dhe pathos"
Pėrveē regjisorit Zhang Yimou, edhe Chen Kaige ėshtė njė regjisor i brezit tė 5-tė. Nė vitin 1955 ai xhiroi filmin "Lamtumirė konkubina ime", ku me tablo madhėshtore shtjellohen fatkeqėsitė e njė grupi aktorėsh tė operės sė Pekinit. Ky film fitoi ēmimin "Palma e artė" nė Francė. Nė vitin 2005, z. Chen Kaige, me 350 milionė yuanė, xhiroi filmin "Premtimet", qė ka njė potencial tė madh konkurrues nė festivalet ndėrkombėtare.
Ndėr filmat kinezė, ata qė kanė tėrhequr qė herėt vėmendjen e botės janė filmat e arteve marciale. Vitet e fundit, filma kinezeė tė artit marcial kanė marrė njė hop mė tė madh nė krahasim me ata tradicionalėt dhe kanė befasuar botėn kinematografike. Nė vitin 2002, regjisori Zhang Yimou xhiroi filmin e artit marcial "Heronjtė", qė shtjellon ngjarjet e periudhės sė luftės ndėrshtetėrore.
Pastaj nė vitin 2004 ai xhiroi edhe filmin e artit marcial "Shtėpia e kamave fluturuese". Kėta dy filma kanė pasur shitje shumė tė madhe nė tregun botėror. Filmat kinezė kanė arritur sukses shumė tė madh nė tregun amerikan, veēanėrisht filmat e arteve marciale si "Heronjtė", "Shtėpia e kamave fluturuese", "Konfu"etj. Sukseset e tyre kanė ardhur prej punės sė regjisorėve dhe lojės sė aktorėve tė shquar kinezė.(zhai)
|