v Protokolli mbi bashkėpunimin e uebsajtit nė gjuhėn shqipe tė CRI Oline me botėn e jashtmev Tėrmeti nė Wenchuan
SONDAZH OLIMPIK
ZONA E ANKETAVE
ENCIKLOPEDIA
China Radio International
Rreth Kinës
Nga Bota
   Politikë
   Ekonomi
   Kulturë
   Shkencë e Teknikë
   Sport

Fusha ekonomike

Muzika

Sport
Shkencė e Teknikė

Tregime dhe Legjenda Kineze
(GMT+08:00) 2005-12-21 19:58:59    
Mbrojtje e gjuhėve dhe e shkrimeve tė pakicave kombėtare tė Kinės

cri
Melodia qė po dėgjoni ėshtė melodia e njė kėnge popullore tė kombėsisė mongole qė ėshtė e pėrhapur shumė nė internetin e Kinės. Kėngėtari i kėsaj kėnge ėshtė nga njė familje e kombėsisė mongole. Ai e kėndon kėngėn nė gjuhėn mongole, duke e shoqėruar me muzikė moderne. Kur u pėrhap nė internet, kjo kėngė u mirėprit nga artdashėsit. Megjithėse shumė prej tyre nuk e kuptojnė tekstin e kėngės nė gjuhėn mongole, melodia e saj qė karakterizohet nga ritmi i shpejtė dhe ngjyra e theksuar nacionale, tėrheq shumė dėgjues.

Kina ėshtė njė vend me shumė kombėsi. Kombėsia hane ka popullsinė mė tė madhe nė Kinė. Gjuha e kombėsisė hane dhe shkrimi i saj janė gjuhė e shkrim zyrtar i Kinės. Pėrveē kombėsisė hane Kina ka edhe 55 kombėsi tė tjera, shumica e tė cilave kanė gjuhėt dhe shkrimet e tyre, madje disa prej tyre kanė mė shumė se dy gjuhė e shkrime. Tani nė Kinė numėrohen mbi 80 gjuhė dhe 20 shkrime tė pakicave kombėtare. Kombėsia mongole e sipėrpėrmendur, jo vetėm ka gjuhėn dhe shkrimin e vet, por krahas zhvillimit tė kohės, nė gjuhėn e kombėsisė mongole janė pėrfshirė edhe shumė fjala e shprehje tė reja.

Por gjendja e gjuhėve e tė shkrimeve tė disa pakicave tė tjera kombėtare nuk ėshtė optimiste. Kėnga qė po dėgjoni ėshtė e incizuar gjatė njė ceremonie fetare tė kombėsisė manēure nė Kinėn verilindore. Megjithėse tani nė Kinė numėrohen mbi 10 milionė banorė tė kombėsisė manēure, ka pak banorė tė kėsaj kombėsie qė mund tė flasin me gjuhėn e tyre nacionale.

Gjuha e kombėsisė manēure, e pėrdorur gjerėsisht para 200 vjetėve, ka qenė njė nga gjuhėt zyrtare tė dinastisė Ēin tė Kinės. Me pėrfundimin e sundimit tė dinastisė Ēin, gjuha e kombėsisė manēure nuk u pėrdor nga shumė njerėz, por kanė mbetur mjaft materiale tė gjuhės manēure. Pėr t'u njohur mė mirė me historinė, sektorėt pėrkatės tė Kinės kanė hartuar njė plan tė hollėsishėm, kanė organizuar studiues nė mbarėvajtjen e sistemimin e gjuhėve tė pakicave kombėtare, si tė kombėsisė manēure etj, dhe kanė botuar fjalorė pėrkatės. Edhe shumė personalitete tė qarqeve popullore tė Kinės, dashamirės tė gjuhėve tė pakicave kombėtare, kanė bėrė pėrpjekje tė mėdha nė kėtė drejtim.

Shefja e Zyrės sė gjuhėve e tė shkrimeve tė pakicave kombėtare tė Komisionit Shtetėror tė Kinės pėr Ēėshtjet Nacionale, zonja An Ēinping u shpreh:

" Nė Kushtetutėn e Kinės dhe nė Ligjin e Autonomisė Rajonale Nacionale tė Kinės janė pėrcaktuar qartė e drejta dhe liria e pakicave kombėtare pėr pėrdorimin e gjuhėve dhe tė shkrimeve tė tyre. Nuk lejohet shmangia dhe ndryshimi me forcė i kėtyre gjuhėve e shkrimeve".

Sipas tė dhėnave, tani nė Kinė ka mbi 50 milionė banorė tė pakicave kombėtare qė pėrdorin gjuhėt dhe shkrimet e tyre nacionale. Qeveria kineze ka marrė masa tė ndryshme nė fushat juridike, administrative, arsimore dhe tė mjedisit shoqėror pėr garantimin e pėrdorimit tė gjuhėve e tė shkrimeve tė pakicave kombėtare. P.sh. gjatė sesioneve vjetore tė Asamblesė Kombėtare Popullore hartohen dokumente si nė gjuhėn zyrtare, ashtu edhe nė gjuhėt e kombėsive mongoleze, tibetiane, ujgure, kazake, koreane, xhuan dhe yi, kėtyre pakicave kryesore kombėtare tė Kinės.

Pėr tė pėrsosur pandėrprerė gjuhėt dhe shkrimet e pakicave kombėtare, qė nga vitet 50 tė shekullit tė kaluar qeveria kineze ka bėrė hetime e studime mbi kėto gjuhė e shkrime dhe kanė sistemuar materiale pėrkatėse. Si nė institucione qendrore, ashtu edhe nė ato krahinore janė krijuar organe speciale pėr drejtimin dhe organizimin e punės sė gjuhėve e tė shkrimeve tė pakicave kombėtare. Nė rajonet me pakica kombėtare, nga shkolla fillore deri nė shkollėn e mesme tė ciklit tė lartė mėsimdhėnia mund tė bėhet me gjuhėt e tyre nacionale. Profesori Zhou Jiacai zhvillon leksione nė gjuhėn tibetiane nė Institutin e Tibetologjisė tė Universitetit Nacional tė Kinės nė Pekin.

Ai tha: " Jap leksione tė historisė fetare tė kombėsisė tibetiane dhe tė pėrkthimeve tė gjuhėve hane dhe tibetiane. Pas diplomimit, studentėt e mi merren kryesisht me popullarizimin e gjuhėve tė pakicave kombėtare."

Tani nė stacionet e ndryshme radio-televizive tė Kinės transmetohen programe nė 21 gjuhė tė pakicave kombėtare dhe mbi 80 shtėpi botuese botojnė gazeta e revista nė 15 gjuhė tė pakicave kombėtare. ( zhang )