v Protokolli mbi bashkėpunimin e uebsajtit nė gjuhėn shqipe tė CRI Oline me botėn e jashtmev Tėrmeti nė Wenchuan
SONDAZH OLIMPIK
ZONA E ANKETAVE
ENCIKLOPEDIA
China Radio International
Rreth Kinës
Nga Bota
   Politikë
   Ekonomi
   Kulturë
   Shkencë e Teknikë
   Sport

Fusha ekonomike

Muzika

Sport
Shkencė e Teknikė

Tregime dhe Legjenda Kineze
(GMT+08:00) 2005-12-20 19:37:58    
Filmat e hershėm kinezė dhe yje tė filmit

cri
Nė vitin 1905, lindi nė Kinė filmi i parė. Gjatė 100 vjetėve, arti i filmit ka hyrė gradualisht nė jetėn e kinezėve dhe ka shėnuar ndryshimet e mėdha tė Kinės.

Nė vitin 1905, punonjėsi mė i herėshėm i filmit i Kinės Ren Qingtai xhiroi nė studion fotografike Fengtai tė Pekinit filmin e operės sė Pekinit "Mali Dingjun". Ky ėshtė filmi i parė i Kinės dhe viti 1905 konsiderohet viti i lindjes sė filmit kinez.

"Mali Dingjun" ėshtė njė vepėr e famshme e operės sė Pekinit. Filmi "Mali Dingjun" ėshtė 10 minuta i gjatė dhe pėrfshin disa episode tė shkėlqyeshme tė operės.

Pas kėtij filmi, studioja fotografike Fengtai xhiroi me radhė 7 filma tė tjerė tė operės sė Pekinit ku kinoaktorė kryesorė ishin aktorė tė famshėm tė operės sė Pekinit. Pėr fat tė keq, mė vonė studioja fotografike Fengtai pėsoi fatkeqėsinė e rėnies sė zjarrit dhe u detyrua tė ndalonte veprimtarinė filmike.

Nė vitet '20 tė shekullit tė kaluar, gradualisht filmi kinez ishte pjekur dhe dolėn nė dritė disa filma tė shquar. Zoti Li Suyuan qė studion historinė e filmit kinez tha:

"Jam i mendimit se vitet '20 tė shekullit tė kaluar ishin njė periudhė e lulėzimit tė filmave tė hershėm tė Kinės. Nė atė kohė, sektori i prodhimit tė filmave xhiroi shumė filma sipas kėrkesave tė shikuesve. Kėta filma ishin tė llojeve tė ndryshme, si filma me temėn e dashurisė, filma historik, filma artistikė, filma familjare etj."

Nga viti 1922 deri nė vitin 1926, nė krahina tė ndryshme tė Kinės u krijuan 175 shoqėri filmi e vetėm nė qytetin e Shangait kishte 145 shoqėri tė tilla. Shumė shoqėri bėnė kėrkime tė guximshme nė fushėn e artit duke nxitur zhvillimin e artit filmik. Nė vitin 1923, shoqėria "Ylli" xhiroi filmin artistik "Nipi shpėton gjyshin" dhe pati sukses tė madh si nė fushėn e artit ashtu edhe nė fushėn e tregtisė. Skenaristi i kėtij filmi Zheng Zhengqiu ėshtė njė nga krijuesit e filmit tė Kinės. Ai mbante pėrgjegjėsi tė lartė shoqėrore dhe ishte i mendimit se filmi duhet t'i kushtojė vėmendje jetės reale duhet tė mbajė pėrgjegjėsi pėr nxitjen e progresit shoqėror. Kjo ėshtė pikėrisht tradita e mirė e filmit kinez.

Nė vitet '30 tė shekullit tė kaluar, me shpėrthimin e luftės agresive japoneze ndaj Kinės, nė Kinė dolėn njė sėrė filmash qė pasqyronin jetėn reale. Nė atė kohė, filmat kinezė u kushtonin mė shumė vėmendje tė varfėrve dhe njerėzve tė zakonshėm e njėkohėsisht niveli artistik i tyre u ngrit mė tej.

Nė vitin 1934, filmi "Kėngėt e peshkatarėve" pati jehonė tė madhe shoqėrore. Ky ishte njė film tragjik qė pėrshkruante jetėn e mjerueshme tė njė familjeje peshkatarėsh nė atė kohė. Nė vitin 1935, ky film fitoi ēmimin e nderit nė festivalin ndėrkombėtar tė filmit tė Moskės. Kjo ishte hera e parė qė njė film kinez fitonte ēmim nė njė festival ndėrkombėtar filmi.

Nė vitet '30 e '40 tė shekullit tė kaluar, me zhvillimin e pandėrprerė tė filmit kinez, lindėn edhe shumė yje filmi. Nė vitin 1934, aktorja Zhou Xuan interpretoi nė filmin "Engjėlli nė rrugė" rolin e njė kėngėtareje tė bukur. Nė kėtė film ajo kėndoi motivin bazė dhe u bė e famshme pėr shkak tė kėsaj kėnge tė kėndshme. Gjatė gjithė jetės sė saj Zhou Xuan ka interpretuar role nė mbi 40 filma dhe ka kėnduar mbi 100 kėngė filmi. Fytyra e bukur dhe zėri i kėndshėm i Zhou Xuanit i kanė prekur thellė shikuesit dhe njerėzit e kanė quajtur atė "Gryka e artė".

Edhe Ruan Lingyu ishte njė yll filmi me magji tė pėrhershme nė zemrat e shikuesve kinezė. Nė filmin "Vajza e shenjtė", ajo interpreton njė prostitutė. Interpretimi i saj ėshtė i natyrshėm dhe i vėrtetė. Ky film konsiderohet si kulmi i filmave tė hershėm kinezė.

Filmat e hershėm kinezė nga viti 1905 deri nė vitin 1949 jo vetėm zėnė njė vend tė rėndėsishėm nė historinė e filmit tė Kinės, por edhe kanė pasur ndikim tė gjerė nė vende tė ndryshme tė botės. Profesori Cheng Jihua qė studion historinė e filmit tė Kinės u shpreh:

"Kam qenė 3 herė nė SHBA pėr mėsimdhėnie. Studentėt e ardhur nga vende tė ndryshme tė botės kanė interes tė madh pėr filmat e hershėm tė Kinės dhe vlerėsojnė se kėta filma mund tė krahasohen me ēdo film tė shquar tė atėkohshėm botėror." (Fani)