Vitet e fundit, nė vendet e Azisė jugore qė janė partnerė tė rėndėsishėm tė bashkėpunimit ekonomiko-tregtar i Kinės, ekonomia ėshtė zhvilluar shumė shpejt. Edhe hapat e bashkėpunimit ekonomiko-tregtar midis Kinės dhe kėtyre vendeve janė shpejtuar pandėrprerė. Dy palėt kanė potencal tė madh tė bashkėpunimit nė fushat e investimeve, tė angazhimit tė veprave, tė bashkėpunimit tė burimeve natyrore etj.
Drejtori i Drejtorisė sė Azisė tė Ministrisė sė Tregtisė sė Kinės zoti Van Bin Sin u shpreh se Kina dhe vendet e Azisė jugore kanė njė histori tė gjatė tė kontakteve miqėsore dhe ekziston epėrsia rajonale e zhvillimit tė bashkėpunimilt ekonomiko-tregtar midis dy palėve. Nė rajonin e Azisė jugore, popullsia ėshtė e amdhe, tregjet janė tė mėdhenj, hapsirat janė tė gjera dhe nevojat janė tė shumėllojshme. Tė gjitha kėto u kanė paraqitur dy palėve njė kusht tė mirė pėr zgjerimin e mėtejshėm tė bashkėpunmit ekonomiko-tregtar. Pas hyrjes nė shekullin e ri, bashkėpunimi ekonomiko-tregtar midis Kinės dhe vendeve tė Azisė jugore po hyn nė periudhėn e re tė zhvillimit.
Sipas tė dhėnave statistikore tė publikuar nga Ministria e Tregtisė e Kinės, del se nė vitin 2004, vlera e pėrgjtishme e tregtisė dy palėshe midis Kinės dhe vendeve tė Azisė jugore, arriti nė mbi 19 miliardė e 530 milionė dollarė, shifėr kjo qė u shtua 60 pėr qind dhe ėshtė shumė mė i lartė se shtimi i tregtisė midis Kinės dhe vendeve dhe rajoneve tė tjera tė botės. Vlera e pėrgjithshme e kontratave ekonomiko-teknike tė nėnshkruar nga Kina nė rajonin e Azisė jugore, arriti nė mbi 13 milialrdė e 8 milionė dollarė. Rajoni i Azisė jugore ėshtė bėrė njė nga tregjet e angazhimit tė veprave tė Kinės. Vitet e fundit, me rritjen e shpejtė tė ekonomisė midis dy palėve, edhe bashkėpunimi i burimeve natyrore ėshtė bėrė njė pikė e re e zhvillimit tė bashkėpunimit dy palėsh midis Kinės dhe vendeve tė Azisė jugore.
Zoti Van Bin Sin u shpreh se marrėveshja e tregtisė sė lirė e Azisė jugore do tė vihet zyrtarisht nė jetė nė janar tė vitit 2006 dhe atėherė edhe bashkėpunimi ekonomiko-tregtar midis Kinės dhe vendeve tė Azisė jugore. Sipas kėsaj marrėveshjeje, vendet e ndryshme tė Azisė jugore do tė ulin gradualisht nivelin e taksave doganore. Prej tyre, nga viti 1009 deri nė vitin 2013 Pakistani, India, Slilanka dhe Bangladeshi do tė ulin taksat doganore deri nė mė pak se 45 pėr qind. Zbatimi gradual i marrėveshjes sė tregtisė sė lirė tė Azisė jugure do tė bėjė qė ekonomia e rajonit tė Azisė jugore do tė bashkohet. Do tė shtohet tregtia nė kėtė rajon dhe do tė shtohet edhe forca tėrheqėse pėr investimet e huaja.
Specialistėt janė tė mendimit se nė kohėn e integrimit tė ekonomisė sė botės dhe integrimit tė ekonomisė sė rajonit, Kina dhe vendet e Azisė jugore po hasin shansin e rėndėsishėm historik nė fushat mė tė gjera. Dy palėt duhet tė zhvillojnė mė tej bashkėpunimin, duhet tė nxisin tregtinė dhe investimet, duhet tė bashkėpunojnė pandėrprerė nė fushat turistike, kulturore, arsimtare etj pėr tė ngritur nė nivelin mė tė lartė tė bashkėpunimit ekonomiko-tregtar midis dy palėve. (du)
|