v Protokolli mbi bashkėpunimin e uebsajtit nė gjuhėn shqipe tė CRI Oline me botėn e jashtmev Tėrmeti nė Wenchuan
SONDAZH OLIMPIK
ZONA E ANKETAVE
ENCIKLOPEDIA
China Radio International
Rreth Kinës
Nga Bota
   Politikë
   Ekonomi
   Kulturë
   Shkencë e Teknikë
   Sport

Fusha ekonomike

Muzika

Sport
Shkencė e Teknikė

Tregime dhe Legjenda Kineze
(GMT+08:00) 2005-09-22 18:53:46    
Gjithnjė e mė shumė tė huaj mėsojnė gjuhėn kineze

cri

Pak kohė mė parė u mbajt nė Pekin Konferenca Botėrore e Gjuhės Kineze. Nga kjo konferencė korrespondenti i Radios sė Jashtme tė Kinės mėsoi se tani gjithnjė e mė shumė tė huaj mėsojnė nė forma tė ndryshme gjuhėn kineze.

Gjuha kineze ėshtė njė nga gjuhėt qė pėrdoret nga mė shumė njerėz nė botė. Vitet e fundit, me hapjen e mėtejshme tė Kinės ndaj botės dhe me zhvillimin e vazhdueshėm dhe tė shpejtė tė ekonomisė kineze, shkėmbimet dhe lidhjet midis Kinės dhe vendeve tė ndryshme tė botės janė zgjeruar dhe thelluar pėr ditė e mė shumė, gjithnjė e mė shumė shoqėri dhe ndėrmarrje tė huaja investojnė dhe ngrenė fabrika e uzina dhe gjithnjė e mė shumė tė huaj vijnė pėr tė punuar dhe pėr turizėm nė Kinė. Nė tė njėjtėn kohė, ėshtė shtuar me shpejtėsi numri i kinezėve qė kanė shkuar pėr studime, pėr biznes dhe pėr turizėm nė vende tė tjera. Kėshtu qė gjuhės kineze si njė mjet i rėndėsishėm i njohjes sė Kinės nga popujt e botės, i kushtojnė shumė rėndėsi qeveritė dhe institucionet arsimore tė shumė vendeve.

Tė huajt qė mėsojnė gjuhėn kineze, mė shumė janė nga Vietnami, Tajlanda, Koreja e Jugut, Japonia dhe vende tė tjera pėrreth Kinės. Kultura e kėtyre vendeve ėshtė e pėrafėrt me kulturėn kineze dhe kėto vende zhvillojnė mė shumė shkėmbime me Kinėn, prandaj nė to ėshtė shumė i pėrhapur studimi i gjuhės kineze.

Funksionari i Ministrisė sė Arsimit tė Vietnamit z. Vu Minh Tuan vuri nė dukje se shumė tė rinj vietnamezė po mėsojnė me entuziazėm gjuhėn kineze. Ai tha:

"Tani studentėve vietnamezė u pėlqejnė shumė tė studiojnė gjuhėn kineze. Ata e mėsojnė atė jo vetėm nė qendrat e gjuhės kineze, por edhe nė kohėn e lirė."

Nė fakt jo vetėm nė Vietnam, por edhe nė tė gjithė Azinė jug-lindore dėshira e popujve pėr tė mėsuar gjuhėn kineze ėshtė shumė e madhe. Nė shkollat fillore dhe tė mesme tė atjeshme ėshtė hapur lėnda e gjuhės kineze, edhe disa institucione shoqėrore tė kualifikimit janė pėrfshirė nė radhėt e mėsimit tė gjuhės kineze. Sipas tė dhėnave statistikore, numri i njerėzve qė mėsojnė gjuhėn kineze nė Azinė jug-lindore ka arritur nė 1 milion e 600 mijė.

Tani nė 200 shkolla tė larta tė Koresė sė Jugut ėshtė hapur lėnda e gjuhės kineze dhe kjo gjuhė ėshtė pėrfshirė nė lėndėt e provimit pėr pranimin nė shkollėn e lartė. Nė Japoni mbi 2 milionė veta mėsojnė gjuhėn kineze, dhe numri i shkollave tė mesme tė ciklit tė lartė ku ėshtė hapur lėnda e gjuhės kineze u rrit 10 herė gjatė 20 vjetėve tė fundit.

Tani le tė shohim se ē'ndikim ka gjuha kineze nė Evropė.

Studentja e Universitetit Minstel tė Gjermanisė Kerstin Storm flokartė dhe sykaltėr, interesohej shumė pėr gjuhėn kineze dhe Kinėn qė nė shkollė tė mesme, por atėherė nė shkollėn e saj nuk ishte hapur lėnda e gjuhės kineze dhe dėshira e saj nuk u plotėsua. Kur u pranua nė universitet ajo zgjodhi specialitetin e gjuhės kineze. Pas 4 vjet studimi ajo e ka pėrvetėsuar mirė gjuhėn kineze dhe ėshtė nė gjendje tė komunikojė lirshėm me tė tjerėt. Ajo i tha korrespondentit se studimi i gjuhės kineze ėshtė njė zgjedhje e menēur e saj:

"Tani nė Kinė ka shumė shanse, shumė shoqėri gjermane kanė ngritur degėt e tyre nė Kinė, marrėdhėniet tregtare midis Gjermanisė dhe Kinės janė bėrė gjithnjė e mė tė ngushta, prandaj studimi i gjuhės kineze do tė mė ndihmojė nė punėsim."

Kerstin Storm tha se tani gjithnjė e mė shumė gjermanė mėsojnė gjuhėn kineze. Kur ajo mėsonte nė shkollė tė lartė gjuhėn kineze, nė ēdo kurs kishte vetėm 10 studentė, tani ka 40. Ajo shprehu mendimin se qėllimi i studimit tė gjuhės kineze nga gjermanėt ėshtė i njėjtė me tė sajin, pėr t'u punėsuar. Por disa tė tjerė e mėsojnė gjuhėn kineze duke u nisur nga interesi pėr kulturėn dhe historinė kineze.

Edhe nė vende tė tjera evropiane ėshtė pėrhapur mėsimdhėnia e gjuhės kineze. P.sh. tani 30 mijė francezė mėsojnė gjuhėn kineze, duke zėnė vendin e parė nė Evropė. Anglia nė bashkėpunim me sektorėt pėrkatės kinezė hartoi lėndėt mėsimore tė gjuhės kineze pėr shkollėn e mesme. Nė Rusi kėrkohen shumė specialistė tė gjuhės kineze, shumė shoqėri japin rrogė tė madhe pėr tė tėrhequr kėta specialistė.

Nė SHBA, gjuha kineze ėshtė bėrė njė nga gjuhėt e huaja, qė e mėsojnė mė shumė amerikanėt. Presidenti i Kėshillit tė Universiteteve Amerikane z. Gaston Caperton qė mori pjesė nė Konferencėn Botėrore tė Gjuhės Kineze nė Pekin tha se nė 30% tė universiteteve amerikane ėshtė hapur lėnda e gjuhės kineze, softet me lėndėt mėsimore tė gjuhės kineze kanė hyrė nė shkollat fillore dhe tė mesme amerikane nėpėrmjet internetit. Ai tha:

"Po pėrpiqemi tė bėjmė njė punė tė veēantė, pėr pėrhapjen e gjuhės kineze nė shkollat fillore, tė mesme dhe tė larta amerikane, nė mėnyrė qė sa mė shumė nxėnės dhe studentė tė mėsojnė kulturėn kineze. Unė dua tė ndėrtoj njė urė pėr forcimin e shkėmbimeve dhe lidhjeve midis Kinės dhe SHBA-sė."

Sipas tė dhėnave jo tė plota, tani nė botė numri i tė huajve qė mėsojnė gjuhėn kineze nė forma tė ndryshme i ka kaluar 30 milionėt.

Shtimi i shpejtė i njerėzve qė mėsojnė gjuhėn kineze ka rritur pandėrprerė kėrkesat pėr mėsimdhėnien dhe pėr pedagogėt e gjuhės kineze. Pėr tė plotėsuar kėto kėrkesa, Kina ka ndėrmarrė shumė masa, si formimi i grupit drejtues tė mėsimdhėnies sė gjuhės kineze pėr tė huajt, shtimi i investimeve nė hartimin dhe botimin e librave mėsimorė, pėrgatitja dhe dėrgimi i mė shumė pedagogėve dhe vullnetarėve nė vende tė ndryshme, hapja nė vende tė ndryshme tė 27 instituteve tė Konfucit pėr tė dhėnė mėsimin e gjuhės kineze dhe pėr tė pėrhapur kulturėn kineze etj. Kryetarja e Konferencės Botėrore tė Gjuhės Kineze, anėtarja e Kėshillit tė Shtetit tė Kinės zj. Chen Zhili u shpreh:

"Nė tė ardhmen, do tė forcojmė si kurdoherė me njė qėndrim tė pėrzemėrt dhe aktiv bashkėpunimin nė fushėn e mėsimdhėnies sė gjuhės kineze me vende tė ndryshme, dhe do t'u japim me tė gjitha forcat ndihmė vendeve dhe rajoneve qė kanė nevojė. Do tė bėjmė mė shumė investime nė mėsimdhėnien e gjuhės kineze dhe do tė ofrojmė shėrbimet mė cilėsore dhe mė efikase pėr mėsimdhėnien e gjuhės kineze tė huajve. (Pina)