dėgjoni
Tė dashur dėgjues, Shenzheni ėshtė njė qytet i ri i Kinės jugore. Pak kohė mė parė, ai festoi 25-vjetorin e bėrjes sė tij zonė e posaēme ekonomike e Kinės. Gjatė 25 vjetėve, Shenzheni, qė ishte qytezė e vogėl kufitare, ėshtė bėrė njė qytet modern me pėrmasa relativisht tė mėdha. Nė rubrikėn "Kina nė ndėrtim", do t'ju flasim pėr Shenzhenin.
Shenzheni, si njė zonė e posaēme ekonomike e Kinės, ka epėrsi tė mirė gjeografike. Nė vitin 1980, qeveria kineze vendosi tė krijonte njė zonėn tė posaēme ekonomike atje, duke zbatuar politika tė privilegjuara nė shfrytėzimin e tokave, nė tė ardhurat nga taksat etj, me qėllim qė tė tėrhiqte investimet e biznesmenėve tė huaj, tė provonte shfrytėzimin e investimeve tė huaja pėr zgjidhjen e problemit tė fondeve qė mungojnė mė shumė gjatė zhvillimit ekonomik dhe tė nxiste zhvillimin ekonomik nėpėrmjet importimit tė teknologjive tė pėrparuara dhe tė pėrvojave tė administrimit.
Nė njė intervistė pėr gazetarėt, bashkėpunėtori shkencor i Akademisė sė Shkencave Shoqėrore tė Kinės Han Meng vuri nė dukje se Shenzheni, si njė dritare e reformės dhe e hapjes nė Kinė, duhej tė gjente njė rrugė tė re tė zhvillimit tė ekonomisė kineze pėr t'i dhėnė zhvillimit ekonomik pėrvojat e duhura.
Pėrsa i pėrket Kinės, ndikimi mė i madh i Shenzhenit ėshtė roli shembullor nė reformimin e ekonomisė kombėtare nga ekonomi e planifikuar nė ekonomi tregu. Shenzheni ka luajtur njė rol shembullor edhe nė zbatimin e strategjisė pėr rigjallėrimin e ekonomisė sė vendit dhe pėr hapjen me jashtė, sidomos nė reformėn e ekonomisė sė tregut.
Nė vitin 1980, Shenzheni pasi u bė zonė e posaēme ekonomike, ai nė radhė tė parė ka liberalizuar ēmimin e mallrave dhe krijoi sistemin e ekonomisė socialiste tė tregut etj. Tė gjitha kėto i kanė dhėnė zhvillimit tė shpejtė tė Shenzhenit njė forcė dinamike. Si rezultat, ai ėshtė bėrė "pararojė" e zhvillimit ekonomik tė Kinės.
Gjatė 25 vjetėve tė kaluar, Shenzheni nga njė qytezė e vogėl me njė sipėrfaqe vetėm 3 kilometrash katrore, qė ishte, ėshtė bėrė njė qytet modern me njė sipėrfaqe prej 600 kilometrash katrore. Vėllimi i prodhimit tė pėrgjithshėm nė Shenzhen u shtua 28%, vitin e kaluar, duke arritur nė mbi 340 miliardė juanė, ndėrsa vėllimi i prodhimit tė pėrgjithshėm pėr frymė u shtua nė 60 mijė juanė nga njė mijė juanė, qė ishte nė vitin 1980.
Zoti Gao Lin, pensionist, ka punuar mbi 20 vjet nė Shenzhen dhe ėshtė njė dėshmitar i zhvillimit tė Shenzhenit. Ai i tha gazetarit se "Shenzheni ka qenė njė vend i vogėl. Tani, ai ėshtė bėrė njė qytet i madh me njė popullsi prej 10 milionė vetash. Para 20 vjetėve, kur unė kam ardhur kėtu, Shenzheni ishte shumė i vogėl, i vetmi-stacion treni dhe ndėrtesat e tjera ishin shumė tė vjetra. Tani, zonat e qytetit janė zgjeruar shumė herė, duke u ndėrtuar sipas planifikimit tė modernizimit. Zoti Gao Lin ėshtė shumė i kėnaqur me jetėn e sotme.
Sot, politikat e ndryshme dhe tė privilegjuara pėr nxitjen e zhvillimit tė Shenzhenit dhe pėrvojat e suksesshme tė zhvillimit tė Shenzhenit po popullarizohen nė krahinat e ndryshme tė Kinės. Kina ka zbatuar nė mbarė vendin ekonominė socialiste tė tregut. Ndėrmarrjet shtetėrore kanė filluar reformėn e sistemit tė aksionit dhe krijuar ndėrmarrje tė shumta me investime tė huaj, si dhe ndėrmarrje private. Sistemi i ri ka krijuar entuziazėm dhe ka nxitur krijimtarinė e njerėzve, ndėrsa prodhimi i ndėrmarrjeve ka pasuruar mallrat e tregut. Shumė qytetarė bėjnė njė jetė tė rehatshme.
Ekonomistėt kanė vėnė nė dukje se zhvillimi i ardhshėm i Shenzhenit do tė pengohet nga faktorė tė shumėllojshėm si tokat e kufizuara, mungesa e energjisė dhe e burimeve ujore etj. Nė rrethana tė tilla, Shenzheni ka njoftuar se ai si "parcelė eksperimentale" dhe "pararojė", do tė zbatojė konceptin e zhvillimit shkencor, tė parashtruar nga qeveria qendrore, nė mėnyrė qė Shenzheni tė kėrkojė njė rrugė tė re pėr zhvillimin e vazhdueshėm tė ekonomisė kineze.
Nėnkryetari i komisionit tė administrimit tė zonės sė shfrytėzimit tė industrisė me teknologji tė lartė dhe re tė Shenzhenit, z. Lin Puo vuri nė dukje se zhvillimi i ardhshėm i Shenzhenit duhet tė mbėshtetet te krijimi i vazhdueshėm autonom. Ai do tė vazhdojė tė hyjė nė tregun kinez dhe botėror me teknologji dhe me produkte tė reja. Pėr kėtė, thelbi i punės do tė jetė krijimi i kushteve tė mira tė studimit dhe shfrytėzimi i arritjeve tė institucioneve tė ndryshme. (Sihai)
|