dėgjoni
24 gushti i vitit 2005 ėshtė dita jubilare qė dreri Milu u kthye nė Kinė. Sipas tė dhėnave tė sektorit pėrkatės kinez, deri nė vitin 2005 nė Kinė ka gjithsej 2000 drerė Milu dhe 600 prej tyre jetojnė nė fushė. "Kthimi i drerit Milu nė vendlindje" shėrben si shembull nė botė pėr shpėtimin e llojeve qė janė gati tė zhduken.
Dreri Milu ėshtė njė lloj i posaēėm i Kinės. Ai ka jetuar gjerėsisht nė zonėn lindore tė Kinės dhe ishte objektiv kryesor i gjuetisė. Gjatė viteve tė `40-tė tė shekullit tė 17-tė, dmth. nė fund tė dinastisė Ming e nė fillim tė dinastisė Qing, dreri Milu i egėr u zhduk dhe grupi i fundit i kėtij lloji kishte mbetur brenda kopshtit mbretėror tė gjuajtjes nė periferinė e Pekinit. Rreth vitit 1900, pasi ky kopsht u prish nga pėrmbytjet dhe luftrat, dreri Milu u zhduk rrėnjėsisht nė Kinė. Mė 1865, prifti francez David zbuloi drerin Milu dhe mori njė mostėr. Mė vonė ky dreri u pėrcaktua nga qarqet shkencore si lloj i ri dhe u thirr me emrin e Davidit. Kėshtu ky dre ka emrin shkencor "dreri David", por kinezėt e kanė quajtur Milu. Gjatė 30 vjetėve pas kėsaj, vendet perėndimore importuan nga Kina 10 drerė Milu. Gjatė viteve nga 1894 deri mė 1902, Duka anglez Bedford XI mblodhi 18 drerė Milu nga kopshtet zoologjike tė vendeve evropiane nė ēifligun e tij nė Woburn Abbey. Kėta 18 u bėnė tufa e fundit e drerit dhe u shumėzuan.
Mė 1985, me pėrpjekjet e pėrbashkėta tė palėve kineze dhe angleze, kontingjenti i parė me 20 drerė Milu u riimportua nė Kinė dhe pastaj u kthyen nė Kinė edhe 18 tė tjerė. Kėta drerė u kthyen nė pjesėn jugore tė Pekinit, ku kishin jetuar parardhėsit e tyre. Kėtu u krijua edhe kopshti i drerėve Milu Nanhaizi, me sipėrfaqe 64 hektarė. Gjatė 20 vjetėve, riimportimi i drerėve kaloi nė dy faza. Hapi i parė ishte rivendosja e tufave nė kopsht dhe shtimi i numrit tė tyre. Hapi i dytė ishte kthimi nė fushė. Kėto dy faza kanė patur sukses. Tufa artificiale e drerėve Milu u vendos nė radhė tė parė nė kopshtin Nanhaizi, nė jugun e Pekinit dhe me shtimin e numrit u pėrhap nė mbi 40 kopshte zoologjike dhe zona natyrėmbrojtėse nė mbarė Kinėn.
"Kthimi i drerit Milu nė vendlindje" ėshtė risi nė botė nė riimportimin e llojeve nė prag tė zhdukjes. Pėr kėtė, qarqet biologjike ndėrkombėtare komentuan: "Tė kthehet me saktėsi aq tė madhe njė lloj nė vendlindjen e tij, kjo nuk ėshtė parė askund." Kthimit i drerit nė vendlindje jo vetėm shėnoi shpėtimin e kėtij lloji nga rreziku i zhdukjes, por edhe ka ruajtur pėr Pekinin trashėgiminė e rėndėsishme natyrore, historike dhe kulturore. Dreri ėshtė pėrfaqėsues, qė ka luajtur rol tė pallogaritshėm nė pėrhapjen e edukimit pėr mbrotjen e shumėllojshmėrisė biologjike. Sot, kopshti i drerėve Nanhaizi i Pekinit ėshtė bėrė njė park i bukur dhe baza e edukimit ekologjik, qe pret ēdo vit mbi 20 mijė turistė.
Sipas specialistėve, shumė krahina kineze janė pėrshtatur pėr drerin Milu dhe ky lloj do tė kthehet nė fushė nė sa mė shumė vende. (Wang Lei)
|