v Protokolli mbi bashkėpunimin e uebsajtit nė gjuhėn shqipe tė CRI Oline me botėn e jashtmev Tėrmeti nė Wenchuan
SONDAZH OLIMPIK
ZONA E ANKETAVE
ENCIKLOPEDIA
China Radio International
Rreth Kinës
Nga Bota
   Politikë
   Ekonomi
   Kulturë
   Shkencë e Teknikë
   Sport

Fusha ekonomike

Muzika

Sport
Shkencė e Teknikė

Tregime dhe Legjenda Kineze
(GMT+08:00) 2005-08-15 18:26:39    
Kėrkimet shkencore tė Kinės nė Polin e Veriut

cri
Nė pėrfytyrimet e njerėzve Antarktida dhe Poli i Veriut janė kontinente misterioze tė izoluara dhe tė pavarura, janė tė ndara me mijėra male e qindra lumenj nga bota e gjelbėr e jetės sė njeriut, dhe duket sikur nuk ka nevojė pėr zhvillimin e kėrkimeve shkencore nė pėrpjesėtime tė mėdha. Nė fakt nuk ėshtė kėshtu. Pėr arsye se trualli tokėsor ėshtė njė i tėrė. Ekzistenca dhe evolucioni i Artaktidės dhe i Polit tė Veriut kanė lidhje tė ngushtė me rajonet e tjera tė botės. Pikėrisht pėr kėtė arsye, pėr shumė vjet me radhė studimet mbi kėto dy pole kanė tėrhequr gjithmonė shkencėtarėt dhe punonjėsit e tjerė tė ekspeditave tė shumė vendeve tė botės.

Kina ka filluar kėrkimet shkencore qė nga vitet 80 tė shekullit tė kaluar. Nė fillim kėto kėrkime pėrqėndroheshin nė Antarktidė. Por vitet e fundit, krahas kėrkimeve shkencore nė Artarktidė, Poli i Veriut ėshtė bėrė njė aspekt i ri i kėrkimeve gjeologjike tė Kinės. Nė emisionin e sotėm do t'ju flasim kryesisht pėr kėrkimet shkencore tė Kinės nė Polin e Veriut.

Para viteve 90 tė shekullit tė kaluar, pėr shkak tė luftės sė ftohtė, Kina qė nuk ėshtė vend pėrreth Polit tė Veriut, e kishte tė vėshtirė tė zhvillonte kėrkime shkencore nė rajonin e Polit tė Veriut. Vetėm pas luftės sė ftohtė Kina e filloi gradualisht kėtė veprimtari. Shefi i Zyrės sė ekspeditės polare pranė Drejtorisė Shtetėrore Oqeanike tė Kinės, zoti Qy Tanyu tha se kėrkimet shkencore nė Polin e Veriut kanė rėndėsi tė madhe.

Ēfarė ndikimi ushtron ndryshimi i rajonit tė Polit tė Veriut, si njė rajon i ftohtė, mbi aktivitetet e njerėzimit dhe ēfarė ndikimi ushtrojnė aktivitetet e njerėzimit mbi kėtė rajon ? Kėto janė probleme qė meritojnė vėmendjen e pėrgjithshme tė mbarė botės. Kina, si njė vend i madh nė hemisferėn Veriore, ndikohet drejtpėrsėdrejti nga ndryshimet klimaterike nė Polin e Veriut. Prandaj, Kina u kushton vėmendje tė madhe ndryshimeve klimaterike nė kėtė rajon.

Nė vitin 1999 dhe nė vitin 2003 Kina ka zhvilluar dy herė kėrkime shkencore nė Polin e Veriut. Duke u mbėshtetur tek anija e ekspeditės shkencore " Xylong" tė Kinės, si platformė, shkencėtarėt kinezė kanė bėrė kėrkime tė ndryshme gjeologjike nė ujėrat e Oqeanit tė ngrirė tė Veriut, si kėrkime oqeanike, tė akullit dhe tė dėborės, kėrkime atmosferike, biologjike, etj dhe kanė fituar shumė tė dhėna e modele tė vlefshme.

Pėr tė zhvilluar mė tej studimet polare, nė vitin 2004 Kina krijoi pėr herė tė parė nė rrethin e Polit tė Veriut njė stacion tė ekspeditės shkencore. Zoti Li Chunxian qė ka marrė pjesė nė ngritjen e kėtij stacioni, tha:

Nė vitin 2004 Kina ngriti nė rajonin Spicbergen tė Norvegjisė stacionin e kėrkimeve shkencore, duke hedhur njė bazė tė fortė pėr zhvillimin afatgjatė tė ekspeditės nė Polin e Veriut.

Krijimi i kėtij stacioni shėnoi njė pėrparim tė madh nė kėrkimet shkencore nė Polin e Veriut. Brenda njė viti pas krijimit tė kėtij stacioni mbi 10 shkencėtarė kinezė kanė punuar nė kėtė stacion.

Pėr tė zhvilluar mė tej kėrkimet shkencore nė Polin e Veriut, Kina do tė pėrmirėsojė nė tė ardhmen kushtet e punės nė stacionin e kėrkimeve shkencore dhe do tė shtojė mė shumė aparatura e pajisje tė domosdoshme. Njėkohėsisht do tė forcojė edhe bashkėpunimin ndėrkombėtar nė kėtė drejtim, pėr tė ngritur nivelin e kėrkimeve tona shkencore. ( zhang )