dëgjoni

Më 28 qershor, 6 palët pjesëmarrëse të planit të Reaktorit Termoberthamor Eksperimental Ndërkombëtar zhvilluan në Moskë një mbledhje me dyer të mbyllura dhe vendosën që reaktori i parë eksperimental në botë të vendoset në Kadarash, një qytezë në jug të Francës. Kështu u mbyll edhe "mosmarrëveshja mbi truallin e reaktorit", që ka zgjatur për shumë vjet.

Drejtori i Drejtorisë së Energjisë Atomike të Rusisë Rumiancev i tha gazetarëve pas mbledhjes se palët e ndryshme do të hartojnë këtë vit rregulla të hollësishme për të garantuar fillimin sa më shpejt të ndërtimit të reaktorit. Japonia do t'i ofrojë reaktorit shumë përkrahje teknologjike dhe në qoftë se do të funksionojë normalisht reaktori, Japonia do të fitojë të drejtat që të ndërtojë në vend reaktorin termobërthamor për demonstrim.

Sipas njoftimeve, investimet e përgjithshme e këtij objekti do t'i kalojnë te 10 miliardë eurot dhe afati i ndërtimit do të jetë 8 deri në 10 vjet. Vendi që fiton të drejtën e ndërtimit të reaktorit të parë termobërthamor do të përgjigjet për 50% të shpenzimeve, ndërsa 5 palët e tjera do të përgjigjen me përkatësisht 10%.

Plani i Reaktorit Termobërthamor Eksperimental Ndërkombëtar është një objekt i rëndësishëm i bashkëpunimit në kërkimet shkencore, që Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë Atomike propozoi dhe përcaktoi në vitin 1985. Pjesëmarrësit e këtij plani përfshijnë Bashkimin Evropian, Japoninë, Rusinë, SHBa-në, Korenë e Jugut dhe Kinën. Mësohet se ky është objekti më i madh i bashkëpunimit ndërkombëtar tekniko-shkencor pas stacionit ndërkombëtar të kozmosit. Qëllimi i këtij objekti është nxjerrja e energjisë së pasur nga bashkimi bërthamor i izotopeve të hidrogjenit në temperaturë të lartë, në mënyrë që të zgjidhen problemet energjetike dhe të mjedisit në të ardhmen. Mësohet se reagimi artificial termobërthamor ekzistues është shpërthimi i bombave me hidrogjen, por reagimi i bashkimit bërthamor gjatë këtij procesi është i ashpër dhe i pakontrollueshëm. Deri tani nuk është realizuar akoma një reagim i kontrollueshëm termobërthamor. Në qoftë se kërkimet në këtë drejtim do të kenë sukses, njerëzit do të kenë energji të pafund, duke shfrytëzuar hidrogjenin e rëndë të ujit të detit.

Gjatë 20 vjetëve pas paraqitjes së këtij plani, është zhvilluar gradualisht projektimi i reaktorit dhe pastaj, palët e ndryshme patën diskutime e konsultime të pafund për truallin e ndërtimit të këtij reaktori. Më në fund, fshati japonez Rakkasho-Mura dhe qyteza franceze Kadarash u bënë kandidate. I pari pati përkrahje nga SHBA-ja, Japonia dhe Koreja e Jugut, kurse i dyti mbështetet nga BE-ja, Kina dhe Rusia.

Fitimi nga Franca i të drejtës për ndërtimin e këtij reaktori mbështetet tek arsyet e mëposhtme:

Së pari, Franca, si një vend që përdor më shumë energji bërthamore për energjinë elektrike në botë, ka teknologji të përparuar bërthamore dhe mund t'i sigurojë këtij objekti garanci të sigurta. Së dyti, në qytezën Kadarash gjendet një qendër kërkiomore e Drejtorisë së Energjisë Bërthamore të Francës, ku afro 4 mijë inxhinierë, fizikanë dhe teknologë merren me studimin e teknologjive të prodhimit të energjisë elektrike nëpërmjet shpërbashkimit bërthamor, pra atje ka një mjedis të mirë kërkimesh shkencore. Së treti, BE-ja e përkrah Francën me të gjitha forcat. (Wang Lei)