Nė vitin 2004, Kina ėshtė bėrė vendi i tretė tregtar nė botė, vėllimi i pėrgjithshėm vjetor i import-eksportit i kaloi tė 1 trilion e 110 miliardė dollarėt amerikanė. Pėr shkak se tani, shumica e vendeve tė botės e konsiderojnė Kinėn si vend tė ekonomisė sė jo tregut, kur mallrat kinezė kanė hyrė nė tregjet e vendeve tė tjera, kanė hasur shpesh sanksione tė padrejta tė antidumpingut. Kjo ka ushtruar njė ndikim negativ mbi zhvillimin e tregtisė sė jashtme kineze. Nė Forumin e Pekinit mbi ekonominė e tregut tė ri kino-amerikan, tė organizuar ditėt e fundit, personalitetet e qarqeve ekonomike tė Kinės dhe tė SHBA-sė kanė zhvilluar diskutime pėr zhvillimin e sistemit tė ekonomisė sė tregut nė Kinė dhe pėr probleme tė tjera.
Ky forum ka pėr qėllim tė nxitė Kinėn tė pėrsosė sistemin e ekonomisė sė tregut dhe tė nxitė botėn tė njohė pozitėn e ekonomisė sė tregut tė plotė kinez. Nė fjalimin e mbajtur nė kėtė forum, nėnkryetari i komitetit kombėtar tė Konferencės Konsultative Politike tė popullit kinez, z. Li Guixian tha se Kina po punon vazhdimisht pėr ndėrtimin dhe pėr pėrsosjen e sistemit tė ekonomisė sė tregut, vendet e ndryshme tė botės duhet tė njohin thellėsisht gjendjen e ekonomisė sė tregut kinez, pėr tė nxitur bashkarisht zhvillimin e ekonomisė botėrore.
Zhvillimi i ekonomisė sė tregut kinez i ka sjellė popullit kinez interesa shumė tė mėdha dhe ka dhėnė kontributin pėr ekonominė botėrore. Kina dhe SHBA-ja, Bashkimi Evropian, si dhe vendet e tjera me ekonominė e tregut janė tė njėllojta nga thelbi, Kina ka zbatuar plotėsisht ekonominė e tregut. Shumė vende nėnvlerėsojnė kontributin e Kinės pėr ekonominė botėrore dhe u mungon studimi i thellė pėr sistemin e ekonomisė sė tregut kinez, si dhe i kėrkojnė Kinės tė kryejė detyrimet joreciproke me tė drejtat e saj, gjė qė ėshtė e padrejtė pėr Kinėn.
Nė standardet e vlerėsimit nėse tė krijohet sistemi i ekonomisė sė tregut, mė e rėndėsishmja ėshtė forma e shpėrndarjes sė burimeve dhe roli i qeverisė nė ekonominė e tregut. Pėr kėtė, drejtori i Drejtorisė sė reformės komplekse tė sistemit ekonomik pranė Komisionit shtetėror tė zhvillimit dhe tė reformės tė Kinės, z. Fan Henhshan tha se tani, Kina ka krijuar sistemin e plotė tė ekonomisė sė tregut.
Tani, shkalla e tregut gjatė qarkullimit tė ekonomisė kineze ėshtė shumė e lartė nga shpėrndarja e burimeve tė mallrave dhe nga shpėrndarja e burimeve tė faktorėve. Nė sferėn dhe nė formėn e administrimit tė qeverisė po ndodhin ndryshime. Tani, Kina ėshtė bėrė njė vend i ekonomisė sė tregut.
Vitet e fundit, Kina ka bėrė pėrpjekje shumė tė mėdha nė pėrsosjen e sistemit tė ekonomisė sė tregut. Nė kushtet paraprake me ekonominė shtetėrore si kryesore, Kina ka inkurajuar dhe ka drejtuar aktivisht zhvillimin e pėrbashkėt tė pronėsive tė shumėllojshme. Nė fillim tė kėtij viti, Kina ka ndėrmarrė posaēėrisht politika pėr krijimin e mjedisit tė tregut tė barabartė dhe mbi zgjerimin e mėtejshėm tė hyrjes sė ndėrmarrjeve joshtetėrore nė treg, si dhe mbi lejimin e hyrjes sė kapitaleve tė ndėrmarrjeve private nė fushat e energjisė elektrike, tė naftės etj. Pėrveē kėtyre, Kina ka thelluar edhe reformėn e ndėrmarrjeve shtetėrore, ka pėrmirėsuar strukturėn e shoqėrive tė ndėrmarrjeve tė mėdha shtetėrore dhe ka shtuar aftėsinė e konkurencės tė ndėrmarrjeve.
Nė kėtė forum, personalitetet e qarqeve ekonomike amerikane pohuan sukseset e arritura nė zhvillimin e ekonomisė sė tregut kinez dhe kanė parashtruar disa mendime pėr pėrsosjen e mėtejshme tė ndėrtimit dhe tė qarkullimit tė ekonomisė sė tregut kinez. Profesori i universitetit tė shtetit Arizona, Arthur Blakemore tha se qeveria kineze mund tė luajė njė rol mė tė madh nė nxitjen e konkurrencės sė lirė dhe tė barabartė tė ndėrmarrjeve nė treg. Ai ėshtė i mendimit se Kina duhet tė marrė mė tej masa dhe tė pėrpiqet tė ngrejė potencialin konkurrues tė ekonomisė sė vet.
Nė kėtė forum, ndihmės-bashkėpunėtori i vjetėr ekonomik amerikan, Jefrey Koles tha se Kina duhet tė zhvillojė mė tej tregun e kapitaleve dhe tė hapė rrugėn e lirė pėr grumbullimin e fondeve tė ndėrmarrjeve.
Krahas rritjes sė vazhdueshme tė ekonomisė kineze dhe krahas shtimit tė kontributit tė ekonomisė kineze pėr ekonominė botėrore, gjithnjė e mė shumė vende po njohin gradualisht sistemin e ekonomisė sė tregut kinez. Tani, 40 vende tė botės e pohuan pozitėn e ekonomisė sė tregut kinez. Personalitetet e qarqeve ekonomike tė dy vendeve, qė marrin pjesė nė kėtė forum, thanė se zhvillimi i ekonomisė kineze ka rėndėsi tė madhe pėr rritjen e ekonomisė botėrore. Sistemi i ekonomisė sė tregut i pėrsosur vazhdimisht do tė jetė nė favor tė sigurimit tė zhvillimit tė vazhdueshėm, tė qėndrueshėm dhe tė shpejtė tė ekonomisė kineze dhe do tė ushtrojė ndikimin pozitiv mbi zhvillimin e ekonomisė botėrore. (Sihai)
|