v Protokolli mbi bashkėpunimin e uebsajtit nė gjuhėn shqipe tė CRI Oline me botėn e jashtmev Tėrmeti nė Wenchuan
SONDAZH OLIMPIK
ZONA E ANKETAVE
ENCIKLOPEDIA
China Radio International
Rreth Kinës
Nga Bota
   Politikë
   Ekonomi
   Kulturë
   Shkencë e Teknikë
   Sport

Fusha ekonomike

Muzika

Sport
Shkencė e Teknikė

Tregime dhe Legjenda Kineze
(GMT+08:00) 2005-06-15 20:07:42    
Kyēi i mjekimit tė kancerit ėshtė zbulimi i hershėm i tij

cri

Me zhvillimin e shkencės dhe teknikės si dhe tė ngritjes sė nivelit mjekėsor, shumė sėmundje tė rėnda dhe tė rrezikshme nuk janė mė tė tmerrshme. Por pjesa mė e madhe dėrmuese e sėmundjeve tė kancerit ėshtė ende e vėshtirė tė shėrohet, prandaj tani kanceri ėshtė bėrė njė nga problemet mė tė mėdha tė shėndetėsisė publike nė mbarė botėn. Sipas tė dhėnave statistikore, nė vitin 2000 nė gjithė botėn vdiqėn mbi 6 milionė e 200 mijė njerėz nga kanceri.

Ndėrsa para kancerit nuk jemi krejt tė paaftė, nė mjekimin e kancerit nė fazėn e hershme mund tė arrihen rezultate relativisht tė dėshirueshme. Prandaj Organizata Botėrore e Shėndetėsisė ka paraqitur se po tė kurohet me sukses nė fazėn e hershme, 1/3 e kancerit mund tė shėrohet plotėsisht. Kushti paraprak i kurimit me sukses nė fazėn e hershme tė kancerit ėshtė zbulimi i tij i hershėm. Tani do t'ju flasim pėr kėtė problem.

Kanceri ose tumori i keq ėshtė njė sėmundje e shumėzimit tė parregullt tė qelizave dhe e pėrhapjes sė tyre nė trup. Gjatė kurimit tė kancerit, zbulimi, diagnoza dhe mjekimi i tij nė fazėn e hershme kanė rėndėsi shumė tė madhe. Kėshtu p.sh. po tė mjekohen qė nė fazėn e hershme rreth 90% e pacientėve qė vuajnė nga kanceri nė zorrėn e trashė mund tė jetojnė mbi 5 vjet dhe po tė mjekohen nė fazėn e vonshme vetėm 5 deri 7% tė pacientėve mund tė jetojnė mbi 5 vjet.

Mjeku pėrgjegjės i spitalit tė tumorėve pranė Akademisė sė shkencave mjekėsore tė Kinės z.Shi Yuan Kai tha:

"Me pėrparimin e shkencės dhe teknikės si dhe me ngritjen e nivelit jetėsor tė popullit, mėnyrat dhe ilaēet pėr mjekimin e tumorėve tė keq janė shtuar pandėrprerė, efektiviteti i kurimit ėshtė ngritur nė njė farė shkalle, ndėrsa pacientėt qė mjekohen qė nė fazėn e hershme kanė efektivitet mė tė mirė se ata qė mjekohen nė fazėn e vonshme."

Ai tha se shumė tumorė tė kėqinj nė fillim kanė simptoma paralajmėruese nė trup, si gungė, dhembje, zė tė ngjirur, tretje jo tė mirė etj. P.sh. gjak nė jashtėqitje tek 40 deri 60% tė pacientėve qė vuajnė nga kanceri nė zorrėn e trashė, gungė nė gji tė shumė pacienteve qė vuajnė nga kanceri nė gji nė fazėn e hershme etj. Kėto simptoma nė trup janė shumė tė ngjanshme me ato tė sėmundjeve tė zakonshme, por kujdesi dhe vėmendja e duhur e pacientėve dhe mjekėve pėr kėto simptoma ndihmojnė nė pėrcaktimin sa mė parė tė diagnozės.

Kina ėshtė njė nga vendet qė ka mė shumė pacientė qė vuajnė nga kanceri. Nė vitin 2000, numri i tė vdekurve nga kanceri nė Kinė i kaloi 1 e 500 mijėt. Tani ndėr 5 tė vdekur nė Kinė, njeri vdes nga kanceri. Prandaj qeveria kineze i ka kushtuar dhe i kushton gjithmonė vėmendje tė madhe parandalimit dhe kurimit tė kancerit. Zbulimi i hershėm i kancerit si njė mėnyrė e rėndėsishme po pėrhapet gjerėsisht tani nė Kinė.

Qė nė vitet 50 tė shekullit tė kaluar, nė Kinė filloi puna e zbulimit tė hershėm tė kancerit, motoja e atėhershme ishte "zbulimi i kancerit nėpėrmjet njė pike tė gjakut dhe njė pike tė ujit tė hollė". Por faktet e mėvonshme kanė vėrtetuar se njė pjesė e konsiderueshme e mėnyrave tė kontrollit nuk kanė patur efekt, kurse nė disa punė tė tjera janė arritur rezultate tė dukshme. Kėshtu. P.sh. nė gjirin e tekstilisteve kineze dhe nė zonat e pėrhapjes sė kancerit nė qafėn e mitrės ėshtė aplikuar kontrolli citologjik dhe janė mjekuar nė kohė tė sėmurat. Si rezultat ėshtė ulur shumė pėrqindja e kancerit nė qafėn e mitrės. Nė distriktin Ci tė provincės Hepei nė veri tė Kinės shumė banorė vuanin nga kanceri nė gurmaz, nė vitin 1973 u formua atje njė pikė parandaluese e kuruese e kancerit, e cila qe njė masė e duhur pėr zbulimin sa mė parė tė kancerit nė gurmaz, si rezultat u ul shumė pėrqindja e prekjes dhe e vdekjeve nga ky lloj kanceri. Drejtori i spitalit tė tumorėve tė provincės Hepei Van Shi Jie tha:

"Pas njė pune mbi 30 vjeēare tė vazhdueshme dhe sistematike tė parandalimit dhe kurimit tė kancerit, ėshtė ulur pėrqindja e prekjes dhe vdekjeve nga kanceri nė ezofag nė distriktin Ci, nė vitin 1974 pėrqindja e burrave tė prekur nga kanceri nė ezofag ishte rreth 200 pėr 100 mijė, nė vitin 2002 kjo shifėr u ul nė 130 pėr 100 mijė."

Tani nė Kinė numri i tė vdekurve nga kanceri ėshtė nė ngritje. Pėr tė pėrballuar aktivisht sfidėn e kancerit dhe pėr tė mbrojtur shėndetin e popullit, sektorėt pėrkatės kinezė kanė hartuar planin e ri tė parandalimit dhe kurimit tė kancerit. Funksionarja e Drejtorisė sė kontrollit tė sėmundjeve pranė Ministrisė sė Shėndetėsisė sė Kinės zonja Kong Lingzhi tha:

"Nė dhjetor tė vitit 2003, Ministria e Shėndetėsisė shpalli "programin kinez pėr parandalimin dhe kontrollin e kancerit", nė tė cilin theksohen zbulimi, pėrcaktimi i diagnozės dhe kurimi nė fazėn e hershme tė kancerit."

Pas publikimit tė kėtij programi, sektorėt pėrkatės kinezė janė aktivizuar menjėherė dhe kanė bėrė shumė punė, p.sh. disa specialistė shkruan broshurėn "Udhėzime nė kontrollin seleksionues tė kancerit, pėrcaktimi i dagnozės dhe kurimi i hershėm", nė tė cilin janė parashtruar mėnyrat e standardizimit tė diagnozės dhe kurimit tė hershėm.

Nė Kinė janė krijuar mėnyra tė mira pėr kontrollin seleksionues tė kancerit nė qafėn e mitrės, pėr pėrcaktimin e diagnozės dhe kurimin e tij, prandaj Kina e ka vėnė theksin e punės nė kėtė drejtim. Kontrolli seleksionues i kancerit nė gji dhe nė zorrė tė trashė kėrkon burime tė mjaftueshme higjenike, kėshtu kjo punė zhvillohet tani vetėm nė qytetet dhe zonat me kushte tė duhura. Nė zbulimin e hershėm tė kancerit nė ezofag, nė mėlēi, nė hundė dhe fyt nuk ka akoma projekte kontrolli qė tė pranohen nė arenėn ndėrkombėtare, por pas kėrkimeve praktike shumėvjeēare Kina ka grumbulluar shumė pėrvoja nė pėrputhje me kushtet konkrete tė vendit , prandaj do tė krijohen pika eksperimentale tė zbulimit tė hershėm tė kancerit nė kėto organe dhe do tė pėrsosen gradualisht projektet teknike dhe do tė kėrkohet sistemi efikas i qarkullimit nė zonat ku ka shumė raste tė kancerit.

Nė tė njėjtėn kohė, nė disa zona kineze janė ngritur baza shembullore tė zbulimit tė hershėm tė kancerit. Zonja Kon Lingzhi e Drejtorisė pėr kontrollin e sėmundjeve pranė Ministrisė sė Shėndetėsisė tha:

"Nė vitin 2004, kemi ngritur nė disa zona fshatare tė provincave Henan, Hebei dhe Shandong dhe nė qytetin Shenzhen bazat shembullore tė daignozės dhe kurimit tė hershėm tė kancerit nė qafėn e mitrės dhe ezofag, nė tė ardhmen do tė krijojmė edhe baza tė tjera tė kontrollit seleksionues tė kancerit nė zorrėn e trashė, nė mėlēi, nė hundė dhe fyt."

Nė kėto baza shembullore sektorėt pėrkatės zhvillojnė punėn e kontrollit seleksionues, nė tė njėjtėn kohė ata propagandojnė njohuritė e parandalimit dhe tė kurimit, dhe pėrhapin nė mes tė banorėve shprehitė e jetės sė shėndetshme, si dhe zhvillojnė kėrkime shkencore pėrkatėse. (Pina) .