Shumė kinezė qė banojnė nė SHBA nuk e harrojnė pamjen qė ndodhi dy vjet mė parė nė njė pallat sporti tė Shtetit amerikan Nju-Xhersi. Atėherė, disa vajza amerikane me flokė tė artė hapėn papritur njė parullė tė gjerė, ku shkruhej "Yao Min, dua tė fejohem me ty!" Nė kėtė ēast, buēiti i tėrė pallati. Shumė basketbolldashės amerikanė janė habitur si u duk ky djalė i dalluar nga Kina e largėt? Yao Ming, qė vjen nga Kina, jo vetėm mund tė luajė basketboll, por edhe luan aq mirė ashtu si yjet e basketbollit tė Amerikanės.
Yao Ming i solli SHBA-sė jo vetėm mjeshtrinė e tij tė basketbollit, por edhe sjelljen modeste, qė ėshtė veēori e kulturės kineze. Nė krahasim me ata yjet mendjemėdhenj tė sportit, mirėsjellja e Yaos duket si njė fllad i freskėt nė verė. Nė sfondin e zhvillimit tė shpejtė dhe tė vazhdueshėm tė ekonomisė kineze, "vala goditėse e Yao Ming-ut" nė SHBA konsiderohet nga dijetarėt amerikanė si simbol i kulturės sė Kinės nė botė. Ky simbol, sė bashku me institutin e Konfucit nė Evropė, festimin nga tė huajt tė Festės sė Pranverės tė Kinės, si dhe fenomene tė tjera kulturore, pėrbėjnė pjesė tė pamungueshme tė zhvillimit paqesor tė Kinės.
Zhvillimi paqesor i Kinės mishėron ngritjen e njė mode tė zhvillimit ekonomik dhe gjithashtu rilindjen dhe rindėrtimin e kulturės. Pėrsa i pėrket ndikimit nė qytetėrimin botor, kjo e fundit do tė japė mė shumė kontribut. Vitet e fundit, me zhvillimin e globalizimit ekonomik, disa dijetarė perėndimorė kanė filluar tė diskutojnė marrėdhėniet midis qytetėrimeve tė ndryshme. Nė shumė argumente tė tyre mund tė ndjehet ngjyresė e fortė e teorisė pėr epėrsinė e qytetėrimit perėndimor. Bile, shumė dijetarė perėndimorė janė tė mendimit se pa sistemin e vlerave tė perėndimit, asnjė shoqėri mund tė realizojė me tė vėrtetė modernizimin. Jo pak njerėz edhe nė Azi e kanė vėnė nė dyshim traditėn e vet kulturore si burim tė modernizimit. Ndoshta e gjtihė bota e ka shqetėsim jo vetėm sesi Kina do tė arrijė nė nivelin aktual tė jetės sė vendeve tė zhvilluara, por edhe se me ēfarė mėnyre Kina do tė shkojė atje, ku te ēfarė koncepti vlere do tė mbėshtet ajo. Pa dyshim, kultura, si toka ku rritet koncepti i vlerave, do tė luajė rol tė rėndėsishėm madhor gjatė kėtij procesi tė zhvillimit tė Kinės. Kėshtu, depėrtimi i kulturės sė Kinės nė botė do tė ushtrojė ndikim tė thellė nė kėtė drejtim.
Modernizimi i Kinės ėshtė shoqėruar me globalizimin ekonomik, gjė qė ka mundėsuar qė gjatė procesit tė depėrtimit tė kulturės sė Kinės nė botė, nga njėra anė, kultura kineze tė ndikojė mbi botėn dhe, nga ana tjetėr, ajo do ta ndryshojė vetėn pandėrprerė. Depėrtimi i kulturės sė Kinės nė botė do tė sjellė pa tjetėr pėrplasje midis kulturave tė ndryshme. Studimet e dijetarėve amerikanė tregojnė se midis kulturave tė ndryshme, distanca midis qytetarėve amerikanė dhe fshatarėve amerikanė ėshtė mė e vogėl, kurse distanca midis perėndimorėve dhe lindorėve ėshtė mė tė madhe. Kur nė botė pėrplasen dy kultura me distancė tė madhe nga njeri-tjetrit, marrėdhėniet midis popujve tė botės ngushtohen mė tej. Nė fakt, vetėm me pėrplasje, kulturat e ndryshme do tė shkėmbejnė dhe do tė gėrshetohen dhe do t`i japin botės sonė njė shkėlqim mė tė madh.
Depėrtimi i kulturės drejt botės ėshtė gjithashtu njė proces i kėrkimit tė reformės dhe shtimit tė gjallėrisė moderne. Kultura kineze, e rrėnjosur nė historinė mijėra vjeēare, do tė kapėrcejė mė nė fund simbolet e vetė tradicionale, si fenerin e kuq, veglat muzikore frymore e me tela nė jug tė lumit Jance, Qipaon, etj. dhe do tė krijojė njė frymė kulturore moderne. (Wang Lei)
|