 Nė vitin 1987, Muri i Madh Kinez dhe Pallati i Dimrit u pėrfshinė nė listėn e trashėgimive botėrore. Qysh nga atėherė, Kina ka aplikuar me sukses edhe nė 28 trashėgimi tė tjera botėrore, duke u bėrė vendi i tretė nė botė, pas Spanjės dhe Italisė, pėr trashėgimi botėrore. Kėto trashėgimi kanė vlerė tė lartė historike, kulturore e artistike. Si vend i madh i trashėgimisė kulturore, cilat janė karakteristikat e trashėgimive kineze? Lidhur me kėtė, ne po intervistojmė z. Luo Zheėen, kryetar nderi i Shoqatės sė Relikteve tė Kinės.
z. Luo tha se trashėgimitė kulturore tė vendeve e rajoneve tė ndryshme janė krijuar nė kushte tė ndryshme natyrore dhe nė rrethana tė ndryshme kulturore. Trashėgimitė kulturore kineze karakterizohen nė 4 aspekte.
Si vend i njohur me qytetėrimin e lashtė botėror, Kina ka kulturė e histori tė lashtė dhe troje tė pasura me mbėshteza kulturore. Nga aspekti historik e kulturor, gjatė qindra mijėra vjetėve, tradita kulturore e kombit kinez ėshtė vazhduar pa ndėrprerje, gjė qė ėshtė e paparė nė vende tė tjera me qytetėrim tė lashtė. Trashėgimitė kulturore kineze pėrfshijnė truallin e pitekantropėve pekinasė para 500 mijė vjetėve, Murin e Madhe tė periudhės vjeshtės e pranverės dhe tė mbretėrive ndėrluftuese (770-221 para erės sonė), Pallatin e Dimrit dhe Fshatin e Verės nė Chengde tė dinastive Ming dhe Qing (1368-1911). Krahas kėtyre, KIna ka edhe varrezėn, shtėpinė e tempullin e Konfucit. Qysh nga lashtėsia Kina ėshtė njė vend me shumė kombėsi. Gjatė procesit tė zhvillimit, kėto kombėsi kanė krijuar sė bashku kulturėn e shkėlqyer shumėkombėshe. Trashėgimitė botėrore nė Kinė pasqyrojnė gjithashtu edhe kėtė karakteristikė, si pallati Potala nė Tibet, Fshatin e Verės nė Chengde si dhe tempujt pėrreth tij, etj.
Njėkohėsisht, Kina ėshtė gjithashtu njė vend me sipėrfaqe tė gjerė dhe male e lumenj tė bukur, pra trashėgimitė kulturore e natyrore janė tė pasura nė Kinė. Disa trashėgimi natyrore janė gjithashtu edhe trashėgimi kulturore, si mali Tajshan, mali Wudangshan dhe arkitektura e tij, malet Emeishan dhe Leshan dhe statujat kolosale tė budave, etj. tė cilat pasqyrojnė karakteristikat e shkrirjes sė kulturės me mjedisin natyror. Edhe kjo karakteristikė ėshtė rallė nė botė.
Nė mbrojtjen e trashėgimive, Kina karakterizohet nga pėrzierja e metodave tradicionale me teknologjinė moderne. Trashėgimitė botėrore duhet tė mbrohen nė bazė tė kushteve praktike tė vendit ku ndodhen dhe tė kombėsisė qė i takon. Pas krijimit tė Kinės sė re, nė Kinė janė hartuar e zbatuar njė sėrė ligjesh e rregullash nė mbrojtjen e relikteve. Arkeologjia sizmike, hidrologjike, ujore, telemetrike, teknologjia digjitale dhe teknologjia e nanometrit janė pėrdorur nė mbrojtjen e relikteve kulturore.
Tjetėr karakteristikė e Kinės nė fushėn e trashėgimive kulturore ėshtė marrėdhėnia midis mbrojtjes dhe shfrytėzimit. Nė ligjin e mbrojtjes sė relikteve, qė ėshtė rishikuar kohėt e fundit, pėrfshihet njė kursin i tillė: "Theksohet mbrojtja, vihet nė plan tė parė shpėtimi, shfrytėzimi nė mėnyrė tė arsyeshme dhe forcimi i administrimit". Shfrytėzimi i trashėgimive botėrore nė mėnyrė tė arsyeshme nuk do t'i shkatėrrojė reliktet, pėrkundrazi, do tė nxitė mbrojtjen e tyre me efikasitet. (Wang Lei)
|
