dëgjoni

Pak histori...

Balonat janë shpikur në Kinë rreth 3 mijë vjet më parë. Në ato kohëra balonat ndërtoheshin me shkopinj bambuje dhe me vela e fije mëndafshi. Sot, për ndërtimin e balonave përdoren materiale të reja, si najlon dhe fibra xhami, që i bëjnë ato më të forta, më të lehta dhe më të qëndrueshme. Në shekullin e 19-të balonat u përdorën për qëllime eksperimentale. Ndërkohë, në s

hekullin e 20-të dhe të 21-të ato u përdorën për qëllime ushtarake. Nga Kina, balona kaloi në Azi e më vonë në Evropë dhe tani në kohërat moderne edhe në Amerikë, Australi e në vende të tjera.

Balonat shikohen dhe si objekte pioniere në historinë e fluturimit. Balonat tabake janë shfaqur shumë më herët se balona e parë fluturuese e vitit 1783 dhe se vëllezërit Wright të shpiknin aeroplanin më 1903.

Sipas një legjende kineze thuhet se kur një fshatar kinez lidhi me spango kapelen e tij që të mos ia merrte era, lindi dhe balona e parë. Ky art apo sport i ri u përhap prej tregtarëve nga Kina në Kore dhe nga Azia në Indi. Secili vend tashmë ka zhvilluar një mënyrë të veçantë të bërjes së balonave, si dhe qëllime kulturore të ndryshme për ngritjen e tyre në fluturim.

Historia e balonave tregon se ato ishin fillimisht lojra vetëm për kastën mbretërore dhe aristokracinë, por më pas, duke filluar andej nga shekulli i 11-të, ato u kthyen në një argëtim popullor e tepër të zakonshëm për kinezët. E më vonë akoma në një aktivitet sezonar.

Në pjesën veriore të Kinës, sezoni kryesor për fluturimin e balonave përkon me kohën nga Viti i Ri Hënor Kinez (zakonisht Janar ose Shkurt) deri në Festivalin Qingming (zakonisht në muajin prill), për shkak të erërave të favorshme të kësaj periudhe. Ndërsa në pjesët jugore të Kinës, vjeshta është stina më e mirë për të ngritur balona.

Kinezët janë mjeshtra për të bërë balona. Ata bëjnë balona shumëngjyrëshe dhe shumëformëshe, si në formën e dragonjve, zogjve e fluturave. Disa balona me forma kafshësh janë sajuar në mënyrë të tillë, që, në ajër, të rrotullojnë sytë dhe të përplasin krahët, duke të krijuar përshtypjen e qenieve të gjalla. Disa të tjera janë aq të mëdha, sa duhen disa njerëz që t'i përdorin e t'i drejtojnë në ajër.

Balonat janë mjete të mrekullueshme fluturuese dhe zakonisht ndërtohen me letër. Shumë, shumë kohë më parë kinezët shpikën balonën e parë. Atëherë njerëzit i përdornin balonat për të shkëmbyer mesazhe midis tyre, pasi s'kishte as telefona, as kompjutër e as radio. Ndërsa sot njerëzit i ngrejnë balonat nëpër parqe e plazhe për t'u argëtuar. E bukura në lidhje me balonat është se ato mund t'i bësh të fluturojnë shumë lart në qiell ose shumë ulët.

Qëllimi më i hershëm i balonave mendohet të ketë qenë ushtarak. Sipas legjendës thuhet se Han Xin, një gjeneral i famshëm ( 206-202 p.e.s) ngriti një balonë dhe pastaj përdori gjatësinë e fijes së saj për të përcaktuar largësinë e pallatit të armikut. Duke marrë këtë të dhënë, ai gërmoi një tunel dhe sulmoi pallatin.

Ndërsa rreth vitit 549 e.s. një balonë e ngritur nga një kështjellë sinjalizonte për përforcime. Një lloj tjetër balone fluturuese sinjalizonte për përdorimin e eksplozivëve ndaj armikut.

Më vonë balonat filluan të përdoren thjesht për qejf. Li Ye, rreth shekulli 10-të, bëri një balonë në oborrin mbretëror dhe i lidhi pipa bambuje që ajo të lëshonte tinguj në ajër nga era, si instrumenti muzikor zheng. Që atëherë, fjala balonë në gjuhën kineze është fengzheng. Shumica e balonave të asaj kohe bëheshin me mëndafshe të pikturuara e të stilizuara bukur me ornamente e pjesë plotësuese të mrekullueshme. Ngjyrat kryesore të balonave janë e kuqja, e verdha dhe bluja. Këto ishin ngjyrat kryesore të veshjeve të perandorit, të shumicës së grave, bile edhe të qëndisjeve në këpucët e fëmijëve të fshatit.

Disa besëtytni

Dikur edhe shumë besëkotësi kanë qenë të lidhura me ngritjen e balonave. Kështu, thuhej se nëse këputej fija e balonës dhe ajo binte mbi shtëpinë e dikujt, ishte një ogur i keq dhe për këtë balona duhej të shkatërrohej që të parandalonte fatkeqësinë. Nëse balona rrëzohej në oborrin e një shtëpie fqinjë, pronari i balonës duhet ta kërkonte e ta merrte atë mbrapsht. Fqinji mund ta kthente atë me ngurrim, por gjithmonë, pasi kishte bërë dy vrima në sipërfaqen e balonës për të prishur fatin e keq.

Popullsia e Kinës veriore besonte se gjatë festivalit të Fenerëve (dita e pestë e muajit të parë sipas kalendarit kinez) çdo shtëpi duhet ta dërgonte Zotin e Shëndetit, që zbriste në vigjilje të vitit të ri, përsëri në parajsë. Për këtë, të gjithë, të varfër e të pasur, dilnin në mesditë për të ngritur balona. Kur vinte nata balonat vazhdonin të fluturonin në qiell. Në mesnatë të gjithë dilnin jashtë për të lidhur tek fijet e balonave fenerë dhe për të shpërthyer fishekzjarrë. Pas mesnate, mendohej që Zoti i Shëndetit ishte kthyer në parajsë dhe festuesit ktheheshin në shtëpi për të fjetur, ndërsa balonat vazhdonin të qëndronin lart në qiell. Në mëngjes balonat nuk shiheshin më, duke lënë pas vetëm fijet e tyre. Besohej se balonat kishin marrë me vete shqetësimet dhe fatkeqësitë e njerëzve.

Dhe interesi...

Historianët mendojnë se balonat kanë rreth 2-3 mijë vjet që fluturojnë dhe ne, megjithatë, nuk jemi mërzitur e vazhdojmë të mrekullohemi prej tyre.

Por përse ne kemi kaq interes për balonat? Mos ndoshta se na intereson hapësira apo udhëtimet ajrore?

Balonat na japin ne mundësinë të ndjejmë drejtpërdrejtë energjinë e erës si forcë natyrore. Mbase balonat janë një mënyre shumë e mirë për të shijuar natyrën në një mbasdite të paqtë. Çfarëdo aryesh të ekzistojnë, shumica e balonafluturuesve shprehen se ngritja e balonave është megjithëmend një përvojëë madhështore. I rrëmbehesh për një çast botës tokësore dhe shijon balonën tënde tek kalëron erën e zbukuron qiellin. (R.Stringa)