"Raporti i tregtisė dhe i zhvillimit" pėr vitin 2004, qė u publikua mė 17 shtator, ka bėrė analizėn dhe parashikimin optimist pėr gjendjen aktuale tė ekonomisė botėrore. Nė kėtė raport thuhet se pas rritjes sė ngadalėshme nga viti 2000 deri nė vitin 2002, ekonomia botėrore njohu njė rritje entuziaste prej 2,6% gjatė kėtijviti. Ritmi i rritjes ekonomike nė kėtė vit do tė shpejtohet mė tej dhe ekonomia botėrore do tė rritet 3,8%.
Para publikimit zyrtar tė kėtij raporti, gjatė intervistės, nė Pekin, pėr mediat, drejtori i Drejtorisė sė Strategjisė sė Globalizimit dhe tė Zhvillimit tė Konferencės sė Tregtisė dhe tė Zhvillimit tė OKB-sė, z. Heiner Flasbek tha se njė arsye e rėndėsishme e rigjallėrimit tė ekonomisė botėrore ėshtė rritja e fortė e ekonomisė kineze. Ai tha se ne kemi studiuar gjendjen e tregtisė globale. Rezultati i studimit tregon sigurisht se Kina ėshtė bėrė forcė nxitėse e rritjes sė ekonomisė botėrore. Nė krahasim me vendet e ndryshme tė botės, gjendja e zhvillimit tė ekonomisė kineze ėshtė gjithėmonė shumė e mirė. Sidomos, vlera e importit kinez ėshtė ngritur pandėrprerė. Importimi kinez ka rėndėsi shumė tė madhe pėr zhvillimin ekonomik tė shumė vendeve tė botės.
Sipas tė dhėnave statistikore pėrkatėse, vitin e kaluar, vėllimi i eksportit tė Japonisė, Koresė sė Jugut dhe tė njė pjese vendeve tė Azisė jug-lindore nė Kinė u shtua 50% nė krahasim me vitin 2002. Nga janari deri korrik tė kėtij viti, importi kinez ka ruajtur pėrsėri njė prirje tė fortė rritjeje, duke u shtuar mbi 40% nė krahasim me tė njejtėn periudhė tė vitit tė kaluar. Zgjerimi i vėllimit tė importit kinez tregon se lidhjet e vendeve tė Azisė me tregun kinez po forcohen pandėrprerė, gjė qė ka krijuar mė shumė shanse pėr punėsim nė kėto vende.
Z. Heiner Flasbek tha se kontributi pozitiv i Kinės pėr rigjallėrimin e ekonomisė globale tregon plotėsisht se tani Kina ėshtė bėrė njė forcė dinamike pėr nxitjen e ekonomisė globale qė radhitet pas SHBA-sė. Ai vuri nė dukje, gjithashtu, se rritja e ekonomisė kineze mbėshtetet jo vetėm tek nxitja e importit, por edhe nga nxitja e kėrkesave tė brendshme. Si rezultat, ekonomia kineze mund tė evitojė nė mėnyrė efikase rreziqet dhe krizėn e jashtme.
Duke folur pėr mendimet e personaliteteve tė disa vendeve tė zhvilluara kundėr politikės sė kursit tė njohur tė monedhės nė Kinė, z. Heiner Flasbek tha se zbatimi i sistemit tė kėtij kursi ėshtė nė favor tė zhvillimit tė ekonomisė sė vendeve nė zhvillim, dhe nė favor tė zhvillimit tė tėrėsisė sė ekonomisė botėrore. Ai tha se shumė vende nė zhvillim njėlloj si Kinė zbatojnė kursin e ngulitur. Nė qoftė se nuk do tė veprojnė kėshtu, ato nuk mund tė kontrollojnė qarkullimin e kapitaleve tė tyre dhe nuk mund tė pėrballojnė ndryshimin e tregut tė kapitaleve ndėrkombėtare.Pėr kėtė arsye edhe shumė vende tė Amerikės Latine kanė marrė njė masė tė tillė. Unė jam i mendimit se shumė vende nė zhvillim janė tė njėllojta me Kinėn kanė kurs tė ngulitur dhe kjo ėshtė njė gjė shumė e rėndėsishme.
Nė "raportin e tregtisė dhe tė zhvillimit" pėr vitin 2004 theksohet se megjithėse perspektiva e ekonomisė aktuale botėrore ėshtė shumė e mirė, prapė ekzistojnė disa faktorė tė paqėndrueshėm. Pėr kėtė arsye, ky raport u bėn thirrje vendeve tė ndryshme tė ruajnė njesinė pėrpjesėtimore nė tregti, ekonominė makroskopike dhe nė sistemin monetar, pėr tė pėrballuar rreziqet nė qarkullimin e ekonomisė sė ardhshme. (Sihai)
|