dëgjoni

Kënga, që po dëgjoni, është një këngë popullore e një gjinie muzikore specifike kineze që quhet "lule", e kënduar nga rapsodi 84 vjeçar Han Sheng Yuan.

"Lulja", si një formë specifike artistike, është preferuar veçanërisht nga kombësia Hui e Kinës dhe është përhapur gjerësisht në provincat Shensi, Gansu, Ningsia dhe Qinghai të Kinës veriperëndimore. Rapsodët nga kombësia Hui zakonisht improvizojnë dhe këndojnë këngë "lule" sa herë që janë pushtuar nga frymëzimi nën ndikimin e ndonjë tabloje. Stërgjyshërit e plakut Han Sheng Yuan jetuan brez pas brezi në provincën Qinghai dhe gjyshi i tij gëzoi famë në gjithë provincën e tij si rapsod i "lules". Por më vonë e gjithë familja e tyre u shpërngul dhe u vendos në rajonin autonom Singjang-ujgur.

Kur ishte i ri, Han Sheng Yuan ra në dashuri me një vajzë vendëse, por nuk pati rezultat, megjithatë kjo dashuri e lidhi atë me këngë të "lules". Çdo gjë, që ka ndodhur asaj kohe, ai e mban mend dhe i duket si e freskët. Duke na folur për ato vite, plaku u mallëngjye, atij iu duk sikur u kthye në të kaluarën dhe çehrja e tij mori një ngjyrë të shndritshme.

"Unë kam zë të mirë dhe i këndoj shumë bukur këngët malore. Krijoj vetë dhe këndoj vetë. I këndoj çdo gjëje që shoh. Ah! Më kujtohet si tani një gjë që ndodhi kur isha 17 vjeç. Gjatë udhëtimit, duke kaluar pranë fshatit Yangmao-gong, unë pashë një vajzë, që po shkulte barërat në orizore dhe fillova të këndonja këtë këngë të lules".

Në këngë thuhet: Lulet sipër shkëmbit pasqyrohen në ujë, dhe uji bëhet si me lule të kuqe. Moj motër e vogël, moj vashë! Ti punon e vetmuar në orizore, pse s'ka njerëz të tjerë? Ty të dhemb dora duke shkulur barërat, kurse mua më dhemb zemra duke të parë.

Ajo vajzë u prek nga kënga e tij dhe improvizoi aty për aty një këngë, në të cilën thuhet: Lulet e lotusit rriten edhe në mal të lartë , kurse gjethet e çajit rriten në Siçuan e gjetkë. Ti ecën në një shteg të ngushtë, por pse të mos ecësh në rrugë të gjerë? Mos vallë dëshron të dëgjosh një këngë? Hajde dëgjo një këngë të "lules" nga unë.

Han Sheng Yuan u njoh me atë vajzë në këtë mënyrë dhe qysh nga ajo kohë ata filluan të këndonin së bashku shumë shpesh dhe dalëngadalë ranë në dashuri me njëri tjetrin. Mirëpo, për fat të keq, dashuria e tyre u kundërshtua kategorikisht nga prindërit e vajzës, sepse familja e saj, që ishte një familje e pasur, nuk pranonte dot një dhëndër nga një familje e varfër, siç ishte familja e Han Sheng Yuanit.

Rajoni autonom Singjang-ujgur, ku jeton Han Sheng Yuan, ka marrë emrin e bukur të nderit si "krahina e këngëve dhe valleve" dhe shumica e banorëve të atjeshëm janë të talentuar në të kënduar dhe në kërcyer. Han Sheng Yuan, që është i zgjuar dhe i zellshëm në të mësuar dhe që pëlqen shumë të këndojë, pati fat që jetoi në një mjedis të tillë, është njësoj një peshku të gjeje ujë. Duke mësuar nga rapsodët veteranë, ai nxori esencën e këngëve popullore të kombësive të ndryshme dhe krijoi këngë "lule" të stilit të Singjangut, që janë bërë një art i vecantë i të kënduarit, që ka bashkuar ato që ëshë tipike e artit vokal të kombësive të ndryshme.

Arti i të kënduarit "lulja" e stilit të Singjangut, si muzika e Singjangut në përgjithësi, karakterizohet nga ritme të shpejta. Në të kënduar është aplikuar veçoria e humorit të rapsodëve të kombësisë kazake.

Në intervistë, plaku Han Sheng Yuan këndoi i gëzuar disa këngë në gjuhët ujgure, kazake dhe tartare dhe kjo gjë na mahniti. Kënga, që po dëgjoni, është kënga popullore me titull "Hiqe shaminë tënde", që ai e këndoi në gjuhën ujgure. Kjo është një këngë e dialogut muzikor midis një djali dhe një vajze. Djali këndon: Hiqe shaminë tënde, që t'i shoh flokët e tu të zinj. Vajza i përgjigjet duke kënduar: Përse të shohësh flokët e mi? Mos vallë nuk e ke parë kreshtën e kalit? Edhe qimet në kreshtën e kalit janë të zeza si flokët e mi. Djali këndon: Hiqe shminë tënde, që t'i shoh qartë sytë e tu. Vajza i përgjigjet duke kënduar: Përse të shohësh sytë e mi? Mos vallë nuk e ke parë ujin e burimit? Edhe uji në burim është i kthjellët si sytë e mi.

Këngët e krijuara dhe të kënduara nga Han Sheng Yuani janë të bukura dhe interesante, prandaj mirëpriten nga bashkëfshatarët e tij. Emri i tij, ashtu si këngët e tij, është i njohur për banorët në zonën e tij dhe shumë prej bashkëfshatarëve i drejtohen Han Sheng Yuanit për të mësuar nga ai. Dhe ai i mëson sto me gjithë qejf.

Han Sheng Yuan ka më se 70 vjet që këndon këngë popullore "lulja". Deri tani, janë përpunuar dhe klasifikuar afro 500 këngë nga këngët që i krijoi dhe i këndoi ai. Këngët e tij të "lules" jo vetëm pelqehen në Singjang dhe në krahina të tjera të Kinës, por janë përkthyer dhe përhapur edhe në Japoni. Sot ky plak jeton në fshatin e vogël Maçanghu të qarkut autonom Çang-gji të kombësisë Hui të Singjangut, ku ai vazhdon të krijojë këngë të "lules" dhe t'ua mësojë ato të tjerëve.  (zheng)