Fshatari i thjeshtė Siao Si Hai banon nė fshatin Feijan tė provincės Anhui tė Kinės jugore. Para disa vjetėsh, ai jo vetėm qė refuzoi tė paguante tė gjitha taksat dhe shpenzimet, qė administrata vendėse mblodhi, por i nxiti edhe fqinjtė e tij tė mos paguanin ose tė shtynin me paramendim pagimet. Por kjo gjendje ndryshoi dukshėm pas vititi 2000. Pas shitjes sė drithrave, Siao shleu, i pari nė fshatin e tij dhe me iniciativė, tė gjitha taksat e shpenzimet e duhura.
Ky ndryshim ndodhi nė sajė tė reformės sė taksave e shpenzimeve nė fshat, tė cilėn qeveria kineze e zbatoi si eksperiment nė provincėn Anhui. Nė vitin 2002 sfera e eksperimentimit u zgjerua edhe nė 20 provinca kineze. Pėr arsye se nė reformėn eksperimentale u arritėn suksese tė dukshme, Kina vendosi qė ta zbatojė nė mėnyrė tė gjithanėshme kėtė reformė.
Para reformės sė taksave tė shpenzimeve nė fshat, fshatari Siao duhet tė paguante mbi 40 lloj taksash dhe detyrimesh tė ndryshme. Tashmė tė gjitha kėto u anuluan dhe Siao duhet tė paguajė vetėm taksėn bujqėsore si dhe shtojcėn e saj. Ai i tha korrespondentit me gėzim: "Tashmė ne bėhemi taksapaguesit e vendit. Kemi pozicion ligjor. Kushdo, qė bėn shpenzime tė paarsyeshme nga ne fshatarėt, qoftė edhe 1 fen, do tė shkelė ligjin!"
Nė vitin 1959 Kina filloi tė zbatonte "rregulloren e taksave bujqėsore", ku pėrcaktohet se fshatarėt i paguajnė taksat bujqėsore me drithra. Kėshtu fshatarėt kinezė janė mėsuar me "dhėnien shtetit tė drithrave" dhe nuk janė ė ndėrgjegjėsuar pėr pagimin e taksave sipas ligjeve. Para reformės sė taksave e shpenzimeve nė fshat, fshatarėt e mbarė Kinės paguanin ēdo vit taksa e shpenzime prej 120 miliadė juanėsh, ndėr cilat mė pak se njė e katėrta ishin taksa bujqėsore tė marra nga shteti, kurse mbi tre tė katėrtat e tjera ishin shpenzime tė tepėrta e tė paarsyeshme tė marra nga administrata lokale. Pas reformės, fshatarėve kinezė iu paksuan afro 70 miliardė juanė taksa. Mė e rėndėsishmja ėshtė qė reforma zgjoi ndėrgjegjen e fshatarėve si taksapagues.
"Ky ėshtė njė rezultat i gėzueshėm." tha specialisti i problemeve fshatare Hė Kai Jin. Ai tha se megjithėse vėllimi i pėrgjithshėm i taksave bujqėsore nė vit nuk ka arritur akoma 50 miliardė juanė dhe zė vetėm njė pėrqindje tė ulėt nė tė ardhurat e pėrgjithshme financiare tė shtetit prej 1 trilion e 900 miliardė juanė, popullata bujqėsore prej 900 milionė vetash pėrbėjnė grupin mė tė madh dhe mė tė rėndėsishėm tė shoqėrisė kineze. Pas reformės sė taksave dhe tė shpenzimeve, fshatarėt do tė paguajnė taksa sipas ligjit dhe vjelja e shpezimeve tė tepėrta do tė sistemohet rrėnjėsisht. Kjo do tė jetė nė favor tė stabilizimit tė shoqėrisė dhe tė zhvillimit tė forcave prodhuese."
Mėsohet se nė fshatrat rreth qyetit tė Shangait, sektorėt e taksave e kanė ndryshuar mėnyrėn e vjetėr tė vjeljes sė taksave, me taksa-mbledhjės tė drejtėpėrdrejtė nėpėr shtėpitė e fshatarėve, dhe kanė krijuar pikat fikse dhe tė lėvizshme tė vjeljes sė taksave, nė mėnyrė qė tu krijojnė lehtėsi fshatarėve nė pagimin e taksave bujqėsore sipas vėllimit tė caktuar, nė kohė dhe nė pika tė caktuara. Pas zbatimit tė kėsaj mėnyre tė re, nė distriktin Nahui tė Shangait, pėrqindja e pagimit tė taksave nga fshatarėt me iniciativė e kaloi 99%-in.
Krahas kėtyre, gjithėnjė e mė shumė fshatarė kinez filluan tė zgjidhin kontradiktat nėpėrmjet rrugės ligjore. Ata janė tė mendimit se duhet tė paguajnė sipas ligjit taksat, dhe ndėrkohė edhe qeveria duhet t'i vjelė taksat sipas ligjit.
Zoti He Kai Jin tha se ndėrgjegjėsimi i fshatarėve pėr pagimin e taksave shėnon jo vetėm zgjimin e vetdijes pėr detyrimet e tė drejtat e shtetasit, por edhe zgjimin e vetdijes sė ligjshmėrisė. (Wang Lei)
|