v Protokolli mbi bashkėpunimin e uebsajtit nė gjuhėn shqipe tė CRI Oline me botėn e jashtmev Tėrmeti nė Wenchuan
SONDAZH OLIMPIK
ZONA E ANKETAVE
ENCIKLOPEDIA
China Radio International
Rreth Kinës
Nga Bota
   Politikë
   Ekonomi
   Kulturë
   Shkencë e Teknikë
   Sport

Fusha ekonomike

Muzika

Sport
Shkencė e Teknikė

Tregime dhe Legjenda Kineze
(GMT+08:00) 2004-12-14 21:25:13    
Ē'tregojnė 1 trilion dollarėt amerikanė?

cri

dėgjoni

Deri mė 20 nėntor, vėllimi i pėrgjithshėm i tregtisė sė jashtme tė Kinės kishte arritur nė 1 trilion dollarė amerikanė. Ē'tregon kjo shifėr?

"Pulsi" i Kinės lidhet me botėn

Z. Chai Haitao, drejtori i Institutit Kėrmikor tė Bashkėpunimit Ekonomik e Tregtar Ndėrkombėtar, pranė Ministrisė sė Tregtisė sė Kinės, vuri nė dukje: "Ky fakt ėshtė gur themeltar, qė tregon se Kina po hyn nė mėnyrė tė gjithanėshme procesin e globalizimit ekonomik dhe po bėhet pjesė e pamungueshme nė zinxhirin e prodhimit nė botė." Gjatė 3 vjetėve tė fundit, 1/3 e rritjes sė GDP-sė botėrore ka ardhur nga Kina. Nė Raportin e Investimeve tė Botės pėr vitin 2004 thuhet se Kina ėshtė bėrė njė nga dy motorėt e rritjen ekonomike tė botės.

"Kina, si njė vend nė zhvillim me 1 miliard e 300 milionė banorė, ka luajtur njė rol gjithėnjė e mė aktiv nė tregtinė botėrore. Vetė ky fakt ėshtė kontribut pėr zhvillimin ekonomik tė botės." tha z. Zhang Xiaoji, drejtori i Drejtorisė sė Studimit tė Ekonomisė sė Jashtme, pranė Qendrės Kėrkimore tė Zhvillimit tė Kėshillit tė Shtetit tė Kinės. Ai ėshtė i mendimit se pjesėmarrja aktive e Kinės zgjeron pėrmasėn e tregut global dhe gjithnjė e mė shumė vende, ndėrmarrje e persona kanė patur raste zhvillimi nėpėrmjet tregtisė me Kinėn. Pulsi i Kinės ėshtė i lidhur me botėn.

3 shanset qė u kapėn siē duhet

Nėndrejtori i Institutit Kėrkimor i Bashkėpunimit Ekonomik e Tregtar Ndėrkombėtar, z. Li Jushi ėshė i mendimit se suksesi i dukshėm i tregtisė sė jashtme tė Kinės bazohet nė kėmbėnguljėn e Kinės nė politikėn e hapjes dhe nė kapjen me sukses tė 3 shanseve tė rregullimit tė strukturės sė industrisė botėrore.

Nė fund tė viteve 80-tė tė shekullit tė kaluar, duke kapur rastin e shpėrnguljes nė sferėn botėrore tė industrisė me pėrqėndrim tė lartė tė krahut tė punės, Kina ngriti nė zonėn bregdetare lindore dhe nė deltėn e lumit Perlė njė kontigjent ndėrmarrjesh, qė merren me industrinė e pėrpunimit dhe me tregtinė e kompensimit. Si rezultat, produktet industriale zunė 70% tė vėllimit tė pėrgjithshėm tė ekportit, ndėrsa produket fillestare vetėm 30%. Qysh nga fillimi i viteve tė '90-tė tė shekullit tė kaluar, Kina kapi edhe rastin e shpėrnguljes sė industrisė teknike nė sferėn botėrore dhe produktet mekaniko-elektrike u bėnė produktet kryesore tė eksportit. Qė nga fundi i shekullit tė kaluar deri nė sot, nė rang botėror ėshtė zhvendosur edhe qendra e industrisė sė teknologjive tė reja dhe tė larta. Kina e kapi pėrsėri kėtė rast dhe vitet e fundit importi e eksporti i produkteve tė teknologjive tė reja dhe tė larta janė bėrė pjesėt me rritjen mė tė shpejtė nė vėllimin e pėrgjithshėm tregtar.

Gjatė mbi 20 vjetėve, refomat, rund pas rundi, tė sistemit tė tregtisė sė jashtme, kanė zgjeruar sferėn e pjesėmarrėsve nė tregtia e jashtme tė Kinės. Gjithnjė e mė shumė ndėrmarrje kanė marrė pjesė nė rrjetin e prodhimit global. Gjatė 3 vjetėve tė fundit, mori rezultate tė mira edhe pranimi i Kinės nė OBT. Nė Kinė ėshtė pėrsosur mė tej sistemi ligjor i tregtisė sė jashtme dhe ėshtė pėrmirėsuar edhe mjedisi i brendshėm i zhvillimit tė tregtisė sė jashtme.

Drejt njė vend tė fuqishėm nė tregti

Aktualisht vėllimi i eksportit i Kinės zė vetėm 5,5% tė vėllimit tė pėrgjithshėm tė botės. Kina nuk ėshtė akoma njė vend tė fuqishėm nė tregti dhe ajo ka njė rrugė tė gjatė pėr tė bėrė.

Grupi i Import-eksportit tė Ushqimeve dhe tė Vajit i Kinės pėrfshihet nė 500 ndėrmarrjet mė tė fuqishme nė botė. Presidenti i kėtij grupi, z. Zhou Mingchen tha: "Produkte me pėrpunim fillestar janė akoma pjesa kryesore e produkteve bujqėsore kineze. Nuk ka ndryshuar rrėnjėsisht struktura e eksportit tė produkteve bujqėsore kineze me ēmim tė ulėt dhe nė pėrmasa tė mėdha. Cilėsia dhe efikasiteti i eksportit duhet ngrihen mė tej."

Zv. Menexheri i Kompanisė Teknike Tongyong, z. Song Ning tha se megjithėse produktet e teknologjive tė reja dhe tė larta zėnė njė pėrqindje tė lartė nė vėllimin e eksportit, ėshtė akoma e ulėt pesha specifike e produkteve me pronėsi intelektuale kineze.

Vitet e fundit, eksporti i Kinės ėshtė rritur 30% nė vit, ndėrsa kėrkesa e tregut global u rrit vetėm 3-4% nė vit. Kjo shėnon qė Kina ka hyrė nė periudhėn me mosmarrėveshje tė shumta tė tregtisė sė jashtme. Pra detyra mė urgjente ėshtė tė krijohet njė mekanizėm i duhur pėrballė mosmarrėveshjeve tregtare.

Qysh nga 1 janar 2005, Kina do tė hyjė nė periudhėn e kalimit tė pasrėnies nė pėrmasa tė mėdha tė taksave doganore dhe tė kontrollit pėr hyrjen nė tregun kinez. Njė treg mė i hapur do tė jetė sfidė dhe, gjithashtu rast pėr Kinėn. (Wang Lei)