Zhu Si (1130-1200) ka qenė njė mendimtar i madh, filozof i kinės antike. Ai ka lindur nė atė qė sot njihet si rrethi Youxi i provincės Fujian.
Nė 1999, mbi 50 mijė studiues dhe specialiste nga kombėsi tė ndryshme votuan qė Zhu Si tė pėrfshihej nė listėn e 50 personave tė Mijevjeēarit (pėrfshi edhe persona tė gjallė), tė cilėt kanė pasur njė ndikim tė madh nė botė gjatė mijėvjeēarit tė kaluar. Midis kėtyre 50 personazhėve tė shquar, Zhu Si ėshtė mė i vjetėr.
Zhu Si ėshtė njė nga personalitetet mė tė mėdha nė historinė e kulturės botėrore. Ai ka shėrbyer si kėshilltar dhe mėsues i perandorit dhe nė mjaft raste ka mohuar ofertat perandorake pėr njė post zyrtar, pasi, nė pėrgjithėsi, nuk ka qenė entuziast ndaj politikave. Ka punuar si nėpunės pėr 9 vjet, por pėrkushtimi i tij ka qenė shkrimi i librave shkollore dhe themelimi i filozofisė nė kėtė fushė.
Ai hapi mė shumė se 50 akademi nė zonėn e Maleve Wuzi tė Provincės Fujian dhe pėrgatiti atje disa mijėra studentė, disa prej tė cilėve u bėnė filozofe tė njohur. Zhu Si ka qenė njė shkrimtar i pėrkryer dhe ka botuar mė shumė se 70 libra nė 460 vėllime.
Midis librave tė tij, kėshilla familjare tė Zhu-se ėshtė veēanėrisht e rėndėsishme dhe ka ushtruar njė ndikim tė pėrgjithshėm. Libri pėrshkruan marrėdhėniet ndėrmjet anėtarėve tė moshave tė ndryshme tė familjes dhe rolin qė duhet tė luajnė tė gjithė anėtarėt e familjes nė familje dhe nė shoqeri, si dhe parimet dhe detyrimet qė ata duhet tė respektojnė.
Zhu Si ishte akoma duke punuar mbi njė libėr tė madh tė edukimit edhe nė tre ditėt e fundit para se tė vdiste dhe libri u pėrdor si kriter i provimeve perandorake pėr 700 vket. Ai u pėrkushtua nė punėt edukative dhe u bė i pakrahasueshėm nė historinė e arsimit kinez.
Zhu Si themeloi akademite Bailu dhe Yuenlu, akademite mė tė famshme tė kinės sė asaj kohė. Ai mbrojti krijimin e njė atmosferė tė gjallė akademike, dhe pėr pėrmirėsimin e mėsimdhėnies organizoi debate akademike me studentėt. Konceptėt e tij akademike u vlerėsuan lart nga perandorėt e dinastive tė mėvonshme feudale dhe parimet e tij u bėnė mendime tė paprekshme.
Nė ditėt e sotme mėsimet e Zhu Si-se janė pėrhapur nė tė katėr anėt e bėtės. Nė disa vende, si nė Japoni dhe nė Republikėn e Koresės, filozofia e Zhu Si-se konsiderohet filozofi kombėtare dhe zyrtare e mėsimdhėnies. Shumė universitete mė famė botėrore, pėrfshi Havardin, Havain dhe Kolumbian ofrojnė teza doktorature nė fushėn e filozofisė sė Zhu Si-sė. Nė Singapor dhe Tailand njerėzit nxitėn tė mėsojnė filozifinė e Zhu Si-sė. Po kėshtu, kjo filozifi ėshtė, tashmė, nė ngritje tė popullaritetit tė saj nė universitet e Gjermanisė, Suedisė dhe tė Hollandės.
Nė tetor tė vitit 2000, studentė dhe specialiste nga vende tė ndryshme u mblodhen nė Sallėn Pėrkujtimore tė Zhu Si-sė, nė Malet Wuyi tė provincės Fujian dhe ndoqėn Seminarin Ndėrkombtar Akademik mbi Filozofinė e Zhu Si-sė, si dhe pėrkujtuan, me rastin e ardhjes sė Shkullit tė Ri, kėtė njeri tė madh tė antikitetetit kinez.
|