Aksidentet në punë në vendet e Bashkimit Evropian vazhdojnë të jenë shumë të larta, pavarësisht politikave për të luftuar fenomenin dhe pavarësisht pretendimeve të Eurostat-it se ato janë në rënie.
Siguria në punë (Foto, Tmagit)
Në vitin 2020, në territorin e Bashkimit Evropian u raportuan dhe u regjistruan më shumë se 4.6 milionë lëndime të lidhura me punën. Viktima të tij kanë qenë 2.4% e të gjithë qytetarëve të moshës 15 deri në 64 vjeç. Në vitin 2013, norma ishte 2.8%, dhe kjo ulje mund të jetë pjesërisht për shkak të pandemisë së Covid-it, e cila bëri që shumë njerëz të punonin nga shtëpia, apo mos të punonin fare.
Kategoria profesionale me përqindjen më të lartë të njerëzve që raportuan një aksident në punë në nivel të BE vitin e kaluar ishte ajo e zejtarëve dhe tregtarëve, e ndjekur nga operatorët dhe montuesit e impianteve dhe makinerive dhe punëtorët e kualifikuar në bujqësi dhe peshkim.
Shifra, e lexuar në terma absolutë, tregon se aksidentet janë rritur dhe jo pak. Në vitin 2014, Komisioni Evropian raportoi mbi tre milionë incidente. Numrat më pas u konsideruan të paqëndrueshëm dhe që çuan në fillimin e kornizës strategjike për shëndetin dhe sigurinë në punë në BE për të korrigjuar problemin.
Aksidentet në punë (Foto rassegnastampa)
Vendeve anëtare të BE-së iu kërkua, ndër të tjera, të sigurojnë që bizneset të vendosin masa efektive dhe efikase për parandalimin e rrezikut dhe të përmirësojnë parandalimin e sëmundjeve të lidhura me punën duke adresuar rreziqet ekzistuese, të reja dhe ato në zhvillim.
Me sa duket, diçka duket se nuk ka funksionuar, duke qenë se shifrat absolute janë rritur në krahasim me situatën e anketuar nga ekzekutivi i BE-së në vitin 2014. Të dhënat e Eurostat-it mbajnë në qendër të vëmendjes një fenomen larg të kapërcyerit dhe në kufijtë e një Bashkimi Evropian që preket nga menaxhmenti kombëtar. Politikat e punës janë përgjegjësi e qeverive kombëtare, të cilat tregojnë se janë duke luftuar.
Janë mbi të gjitha ekonomitë kryesore ato që kontribuojnë në shifrën e përgjithshme të fenomenit të aksidenteve në punë. Vetëm Franca regjistron 1.2 milionë lëndime, e ndjekur nga Gjermania me mbi 771 mijë, Spanja me rreth 455 mijë dhe Italia me rreth 333 mijë. Nga më shumë se 4.6 milionë aksidente në punë të regjistruara në vitin 2020, më shumë se 50% janë të përqendruara në këto katër vende.
Mbi të gjitha, këto qeveri do të duhet të ndryshojnë trendin. Gjithashtu sepse kostos njerëzore i shtohet një kosto ekonomike e paqëndrueshme. Agjencia Evropiane për Sigurinë dhe Shëndetin në Punë (Eu-Osha) dhe Organizata Ndërkombëtare e Punës (ILO) kanë llogaritur tashmë se vetëm në Bashkimin Evropian sëmundjet dhe aksidentet në punë kushtojnë 3.3% të prodhimit të brendshëm bruto.
Bëhet fjalë për 476 miliardë euro çdo vit, të cilat mund të kursehen me strategjitë, politikat dhe praktikat e duhura për sigurinë dhe shëndetin në punë.
Sipas specialistëve, çdo fushatë për uljen e aksidenteve në punë nuk mund të anashkalojë parandalimin dhe forcimin e veprimtarisë së inspektimit. Pesë vjet pas krijimit të tij, është koha për të rimenduar idenë e një Inspektorati të vetëm Kombëtar të Punës, dështimi i të cilit ishte parashikuar.
Çdo fushatë efektive për uljen e numrit të aksidenteve në punë nuk mund të bazohet vetëm në parandalimin duke forcuar aktivitetin e inspektimit. Për këtë arsye, është e nevojshme të vihet në dyshim efektiviteti i kontrolleve mbi standardet e sigurisë dhe, në përgjithësi, i rregulloreve të vendit të punës.
Ka fakte se kushtet e punës janë më të këqija dhe aksidentet më të shpeshta ndodhin në kompanitë që operojnë në sektorin informal. Për më tepër, kur një kompani inspektohet edhe për qëllime të ndryshme nga ato të kontrollit të sigurisë, arrihet një efekt i përgjithshëm parandalues në rregullsinë e kushteve të punës.
Ekspertët ngrenë shqetësimin edhe për rënien e numrit të inspektorëve që punojnë për institucionet kryesore që merren me lloje të ndryshme mbikëqyrjeje. Sipas statistikave, në një dekadë ka pasur rënie me 30% të tyre në disa shtete, ndërsa në disa të tjera numri i inspektorëve për punëtor është dukshëm më i lartë edhe nëse statistikat nuk janë rreptësisht të krahasueshme.
Prandaj kërkesa urgjente për shtimin e stafit të inspektorateve është legjitime. Megjithatë, do të ishte një gabim i rëndë mos të mendohej për përmirësimin e efektivitetit të inspektimeve duke i orientuar ato drejt kompanive ku është më e lehtë të zbulohen parregullsitë dhe mundësisht t'i riparojnë ato.
Madje është ngritur shqetësimi që inspektorët duhet të kenë një profil “punëtor artizanal”, i aftë për të zbuluar si pagesat e parregullta të kontributeve, ashtu edhe mangësitë në sigurinë dhe kontratat e punës.
Viktimat në vendet e punës (Foto, Mondofineu)
Në Shtetet e Bashkuara, Administrata e Sigurisë dhe Shëndetit në Punë (OSHA) planifikon dhe kryen inspektime të sigurisë në vendin e punës, ndërsa Zyra e Inspektorit të Përgjithshëm e Departamentit të Punës në SHBA (OIG) mbikëqyr inspektimet e mashtrimit në vendin e punës. Në Mbretërinë e Bashkuar, Inspektorati i Standardeve të Agjencisë së Punësimit merret me inspektimet e rregullimit të punës, ndërsa Zyra për Shëndetin dhe Sigurinë (HSE) merret me sigurinë dhe mirëqenien e punëtorëve.
Organizata Botërore e Punës vlerëson se rreth 2.3 milionë gra dhe burra në mbarë botën u nënshtrohen aksidenteve ose sëmundjeve të lidhura me punën çdo vit; kjo korrespondon me mbi 6000 vdekje çdo ditë. Në mbarë botën, çdo vit ndodhin rreth 340 milionë aksidente në punë dhe 160 milionë viktima të sëmundjeve të lidhura me punën. ILO i përditëson këto vlerësime në intervale, dhe përditësimet tregojnë një rritje të aksidenteve dhe shëndetit të keq.
Disa nga gjetjet kryesore në të dhënat më të fundit statistikore të Organizatës Botërore të Punës mbi aksidentet dhe sëmundjet në punë, si dhe vdekjet e lidhura me punën në një nivel mbarëbotëror përfshijnë: Sëmundjet që lidhen me punën shkaktojnë më së shumti vdekje te punëtorët. Vetëm substancat e rrezikshme vlerësohet se shkaktojnë mbi 651 mijë vdekje në vit. Industria e ndërtimit ka një shkallë disproporcionale të lartë të aksidenteve të regjistruara. Punëtorët e rinj dhe të moshuar janë veçanërisht të cenueshëm. Plakja e popullsisë në vendet e zhvilluara do të thotë se një numër në rritje i të moshuarve janë duke punuar dhe kanë nevojë për vëmendje të veçantë.
Përgatiti: Irma Paloli
