Krizat e sistemit ekonomik mund të jenë paralajmëruese të rinovimit. Në fakt, duke nxitur një rialokim të burimeve nga sektorë më pak produktivë te të tjerët potencialisht më inovativë, krizat mund të favorizojnë konvergjencën e ekonomisë në rrugën e rritjes më të madhe afatgjatë, duke çliruar burimet e përdorura më parë me më pak efikasitet. Vetë funksionimi i mekanizmit të tregut do të siguronte në këtë kuptim "mënyrë" dhe "mjete" për zgjidhjen e kushteve negative ekonomike dhe të pasur një rritje më të madhe të mundshme.
Përtej efekteve të rialokimit, pasojat afatshkurtra të krizave kanë efekte përçarëse në strukturën socio-ekonomike dhe mund të përfundojnë duke kompromentuar vetë rritjen e mundshme. Stabilizimi i paqëndrueshmërisë në periudhën afatshkurtër, pa penguar rritjen afatgjatë në këtë kuptim, ka qenë një nga temat më të debatuara midis ekonomistëve, që ka prodhuar jo vetëm propozime dhe zgjidhje të ndryshme të politikave, por shpesh edhe të kundërta me pikëpamjet e botës.
Sipas ekspertëve të Institutit për Inovacionin dhe Qëllimin Publik të Kolegjit Universitar të Londrës, kriza e trefishtë e kapitalizmit, (ambienti, pandemia, pabarazia), mund të përbëjë një pikë të ndërprerjes për mënyrën në të cilën synohet të funksionojë sistemi ekonomik. Sistemi i tregut ka një rol themelor në promovimin e zhvillimit dhe përmirësimit të kushteve të jetesës. Potenciali i tregut duhet të njihet, por gjithashtu opsionet nuk janë gjithmonë shëruese.
Megjithëse me disa kufizime argumentuese dhe përcaktuese, të cilat e bëjnë ekspozitën ndonjëherë skematike, ekspertët ofrojnë një pasqyrë të plotë të koncepteve të diskutuara në thellësi më të madhe në shtetin inovativ, rimendimin e kapitalizmit, duke dashur të arrihet në një sintezë të kuptueshme të gjendjes së artit të diskutimit, aplikuar në radhë të parë për krizën pandemike.
Çështja qendrore është roli i shtetit. Ose më saktë, çfarë roli duhet të ketë shteti brenda sistemit ekonomik. Nëse për krizat e dekadave të fundit debati është përqendruar kryesisht në shtrirjen dhe vendosjen e funksionit stabilizues të shtetit, domethënë nëse dhe si të përdorim politikat monetare dhe fiskale për t'iu përgjigjur fazave të recesionit ekonomik, kriza pandemike ka theksuar më qartë se si është vetë shteti, dimensioni i tij si një e mirë publike, që duhet të kthehet në qendër të debatit.
Jo vetëm sepse një shtet me një administratë publike efikase, një sistem shëndetësor universal, një sistem shkollor më gjithëpërfshirës dhe një forcë lëvizëse për lëvizjen sociale, mund të jetë më elastik dhe i aftë të përballojë dëmet që vijnë nga krizat pa efekte të përhershme në strukturën sociale i lirë, por gjithashtu sepse për të adresuar kriza me përmasa të jashtëzakonshme, siç është ajo klimaterike, inercia operacionale e tregjeve mund mos të jetë e mjaftueshme, për të arritur objektivat e zvogëlimit të emetimeve dhe përmbajtjen e temperaturave.
Në mënyrë të ngjashme, është e dëshirueshme jo vetëm që shteti të promovojë rritjen ekonomike në vetvete, por gjithashtu, dhe mbi të gjitha, me objektiva afatgjatë socialë dhe mjedisorë, që të kontribuojë fort në përcaktimin e të njëjtit drejtim të rritjes dhe në perspektiva gjithëpërfshirëse.
Një qasje e orientuar drejt misionit që synon promovimin e inovacionit, qëndrueshmërisë mjedisore dhe përfshirjes sociale mund të jetë, sipas ekspertëve, mënyra më efektive për ta bërë sistemin ekonomik më elastik dhe të drejtë.
Një objektiv që kalon përmes një investitori të shkallës së parë të shtetit, i cili operon një socializim të investimeve në mbështetje, për shembull, të kërkimit publik dhe shndërrimit të gjelbër.
Domethënë, jo vetëm me qëllim të korrigjimit të të ashtuquajturave "dështime të tregut" me ndërhyrje margjinale për të korrigjuar asimetritë e informacionit, eksternalitetet ose kalërimin e lirë; përkundrazi, ai vepron si një formues i tregut, ose kontribuon për të formuar vetë tregjet duke ndjekur misione strategjike dhe duke kanalizuar investimet përkatëse, me synim qëndrueshmërinë dhe rritjen përfshirëse.
Orientimi strategjik i ndërmarrjeve të cilave u jepen subvencione emergjente, të kushtëzohen nga objektivat e qëndrueshmërisë mjedisore dhe udhëzimet afatgjata të korporatave, në krahasim me praktikën e maksimizimit të vlerës në një periudhë afatshkurtër. Pra, një strukturë argumentuese që synon të sjellë shtetin në qendër, si një aktor në politikën publike dhe në drejtimin e politikës ekonomike, sipas objektivave të krijimit të vlerës dhe qëndrueshmërisë, për ta bërë sistemin ekonomik më elastik dhe të drejtë, për një të ardhme më gjithëpërfshirëse dhe të qëndrueshme.
Sipas ekspertëve, kjo krizë nuk duhet shpërdoruar. Duke qenë të vetëdijshëm për kompleksitetin dhe argumentet e shumta të përfshira, pengesat dhe vështirësitë kërkojnë një kontribut të dobishëm të ideve për të ardhmen e sistemit ekonomik.
Përgatiti: Irma Paloli
