Redaktori: Yang Yuguang, nënkryetar i Komitetit të Transportit Hapësinor të Federatës Ndërkombëtare Astronautike

Tre astronautët e “Shenzhou-13” përfunduan misionin e tyre gjashtëmujor në hapësirë dhe më 16 prill u kthyen të sigurt në Tokë.

Transporti i ekuipazhit, ankorimi dhe ecja në hapësirë quhen tre teknologjitë themelore të fluturimit njerëzor në hapësirë. Çdo komb që dëshiron të ketë një stacion hapësinor ose të realizojë një mision hapësinor në Hënë, duhet të zotërojë këto tre teknologji. Gjatë garës intensive të hapësirës midis ish-Bashkimit Sovjetik dhe SHBA-së në mesin e shekullit të kaluar, ata i zotëruan këto teknologji nëpërmjet programeve hapësinore “Vostok”, “Voskhod”, “Soyuz” dhe “Mercury”, “Gemini” dhe “Apollo” respektivisht.

Imazhi i ekranit i marrë në Qendrën e Kontrollit të Hapësirës Ajrore të Pekinit tregon parashutën kryesore të kapsulës së kthimit të anijes kozmike të drejtuar nga Shenzhou-13, 16 prill 2022.

Imazhi i ekranit i marrë në Qendrën e Kontrollit të Hapësirës Ajrore të Pekinit tregon parashutën kryesore të kapsulës së kthimit të anijes kozmike të drejtuar nga Shenzhou-13, 16 prill 2022.

Për Kinën, ne zotëruam teknologjinë e transportit të ekuipazhit përmes misioneve “Shenzhou-5” dhe “Shenzhou-6”. Ne testuam aktivitetin në hapësirë, jashtë anijes kozmike, nëpërmjet misionit “Shenzhou-7”. Duke kryer misionet “Tiangong-1”/”Shenzhou-8, 9, 10”, ne përvetësuam teknologjitë e takimit dhe ankorimit të anijeve. Prandaj, misioni “Shenzhou-10” u bë misioni i parë operacional i Kinës dhe jo një mision eksperimental.

Wang Yaping, astronautja e dytë femër dhe mësuesja e parë hapësinore e Kinës, është anëtare e ekuipazhit të dy misioneve, “Shenzhou-10” dhe “Shenzhou-13”.

Me uljen e sigurt të kapsulës së kthimit të “Shenzhou-13”, ajo dhe anëtarët e ekuipazhit të saj bënë përsëri histori. Anija kozmike “Shenzhou-13” arriti një takim të shpejtë / ankorim dhe kthim të shpejtë. Kjo tregon se Kina ka bërë përparim në teknologjinë e transportit të ekuipazhit.

Rreth gjashtë orë pasi u nis nga qendra e nisjes satelitore “Jiuquan”, anija kozmike “Shenzhou-13” u lidh me sukses me stacionin hapësinor “Tiangong” dhe u ankorua në portin me pamje nga Toka. Kjo nuk është e lehtë. Për t'u lidhur me anijen kozmike, kërkesa themelore është që anija e dytë kozmike duhet të hyjë në të njëjtin rrafsh orbital të së parës. Duke marrë parasysh që Toka rrotullohet vazhdimisht, zakonisht nuk kemi zgjidhje të tjera përveçse të lëshojmë anijen e dytë kozmike ndërsa vendi i nisjes rrotullohet në rrafshin orbital të anijes së parë, vijon artikulli.

Ky është momenti i duhur për nisje, por kur anija e dytë kozmike hyn në orbitë, zakonisht pozicioni i saj është mjaft i ndryshëm nga i pari. Për të zgjidhur këtë problem, ne zgjedhim një orbitë relativisht më të ulët, sepse do të rrotullohej më shpejt dhe kështu do të ndiqte të parën. Takimi dhe lidhja e anijes kozmike “Shenzhou-13” me stacionin hapësinor “Tiangong” ishte e shkëlqyer, sepse tregon se Kina e ka zotëruar praktikisht teknologjinë e takimit të shpejtë dhe të ankorimit. Një çështje tjetër që duhet të shqyrtojmë është "sëmundja e lëvizjes në hapësirë", e cila shkaktohet nga ndikimi i mungesës së gravitetit në sistemin kardiovaskular dhe atë nervor të njeriut.

Zakonisht, simptomat ndihen gjashtë orë pas hyrjes në orbitë dhe astronautët nisin të ndihen më mirë brenda dy ditësh. Me takimin e shpejtë dhe ankorimin, astronautët ruajnë një formë shumë të mirë përpara se të hyjnë në stacion. Kjo sjell edhe një avantazh tjetër, nëse diçka nuk shkon me sistemin autonom të ankorimit, komandanti i “Shenzhou-13” mund të kalojë në modalitetin manual. Dhe fakti që astronautët janë ende në gjendje shumë të mirë mund të sigurojë suksesin e operacioneve manuale.

“Shenzhou-13” jo vetëm që realizoi një takim dhe ankorim të shpejtë, por është gjithashtu anija e parë kozmike e Kinës që arriti një ankorim në drejtim rrezor. Zotërimi i kësaj teknologjie është shumë kritik për ndërtimin dhe funksionimin e stacionit hapësinor të Kinës sepse stacioni hapësinor “Tiangong” ka vetëm një port ankorimi të përparmë dhe një të pasmë. Nëse dy portet e ankorimit janë të zëna nga anije të tjera kozmike, si këtë herë që dy portet janë zënë nga anijet kozmike të ngarkesave “Tianzhou-2” dhe “Tianzhou-3”, “Shenzhou-13” nuk ka zgjidhje tjetër veçse të ankorohet me portin me pamje nga Toka.

Duke iu afruar stacionit nga poshtë, dy anijet kozmike janë në orbita të ndryshme, krahasuar me ankorimin nga drejtimi i përparmë ose ai i pasmë, teorikisht pozicioni relativ nuk është i qëndrueshëm, gjë që sjell më shumë sfida për operacionin.

Gjatë fazës së ndërtimit, anija kozmike “Shenzhou” duhet të ankorohet në portin e ankorimit me pamje nga Toka dhe të mbajë të lirë portin e ankorimit të përparmë për modulet e ardhshme Wentian dhe Mengtian. Në fazën e ardhshme të funksionimit, gjatë kthimit të ekipeve të ndryshme të ekspeditës, do të ketë dy anije kozmike “Shenzhou” që lidhen me stacionin, njëra në portin e ankorimit të përparmë dhe tjetra në portin e ankorimit me pamje nga Toka. Ankorimi i anijes kozmike “Shenzhou-13” tregoi se Kina e ka zotëruar këtë teknologji.

Ceremonia e nisjes për tre astronautët kinezë të misionit hapësinor të ekuipazhit Shenzhou-13 mbahet në Qendrën e Nisjes Satelitore Jiuquan, Kinë, 15 tetor 2021. /Xinhua

Ceremonia e nisjes për tre astronautët kinezë të misionit hapësinor të ekuipazhit Shenzhou-13 mbahet në Qendrën e Nisjes Satelitore Jiuquan, Kinë, 15 tetor 2021. /Xinhua

Kur anija kozmike “Shenzhou-13” u shkëput nga stacioni hapësinor “Tiangong”, u deshën vetëm disa orë për t'u kthyer në zonën e uljes “Dongfeng”. Kjo teknologji e kthimit të shpejtë është gjithashtu një përparim i jashtëzakonshëm në teknologjinë e kthimit.

Njëlloj si takimi dhe ankorimi, anija kozmike “Shenzhou” duhet të kryejë daljen nga orbita kur zona e uljes rrotullohet me Tokën në rrafshin orbital të “Shenzhou”. Për çdo ditë ka vetëm një shans për këtë operacion. Para kësaj, anija kozmike “Shenzhou” duhet të ketë lënë stacionin hapësinor “Tiangong” në një distancë të sigurt dhe moduli orbital duhet të ndahet nga kapsula e kthimit.

Ndryshe nga misionet e mëparshme, anija kozmike “Shenzhou-13” kreu të gjitha llojet e operacioneve komplekse brenda vetëm disa orëve dhe kreu me sukses rihyrjen në atmosferën e Tokës. Pastaj ndahet moduli shtytës.

Kthimi i shpejtë i shërben gjithashtu kërkimit shkencor. Gjatë misionit “Shenzhou-13”, ekuipazhi kreu shumë kërkime të mjekësisë dhe biologjisë hapësinore. Ata sollën disa mostra në Tokë. Shkurtimi i periudhës së transferimit mund t'i mbajë mostrat në një gjendje ideale të ruajtjes.

Me suksesin e misionit “Shenzhou-13”, Kina tani është më praktike në takimin e shpejtë/ankorimin, ankorimin me drejtim rrezor dhe kthimin e shpejtë, gjë që tregon përparimin e jashtëzakonshëm të Kinës në teknologjitë e transportit të ekuipazhit.