Sivjet është 45 vjetori i fillimit të emisioneve të Radios së Jashtme të Kinës në gjuhën shqipe. Në një cikël emisionesh do të njiheni me historitë e punonjësve të radios, që për mbi 40 vjet kanë përcjellë zërin e Kinës në Shqipëri. E ftuara e sotme është Yang Aizhu, njëherësh edhe bashkëshortja e drejtorit të parë të redaksisë së shqipe.

Yang Aizhu

Kolegia e redaksisë Zhang Zhuo bisedoi me Yang. Më poshtë intervista e plotë:

Si e kujtoni punën në ditët e para të nisjes së emisionit shqip?

Jam shumë e kënaqur që të takohemi këtu për të kujtuar eksperiancat e punës sime në redaksinë e gjuhës shqipe. Në marsin e vitit 1969, trajtova dokumentet e ndryshimit të punës nga Ministria e Punëve të Jashtme të Kinës deri në Drejtorinë Qendrore të Radiodifuzionit të Kinës asokohe, pasdaj u ktheva në Shangai për pushim. Dita e parë për punë ishte dita e fillimit të emisionit. Në atë ditë të gjithë njerëz ishin të zënë dhe të gëzuar. Ne shpresojmë të fitojmë sukese në ditën e parë. Kur materialet e programeve ishin gati dhe duhet të incizonim, kisha punët e tjera dhe nuk ndjeka ngushtësisht me anëtarët e tjera të redaksisë. Vetëm e di numrin e dhomës së studios, por s'mund të gjeta. Shëtita shumë herë edhe në vendin fillor dhe s'mund të gjëj studio. Më vonë e di që ky është kërkimi i fshehtësisë, kështu ndjejta vecantësinë e propadangimit jashtë vendit. Kam mbajtur mendime të qartë gjithëmonë. Në ditën e parë të transmentit të emisionit, shumë njerëz rrethuan në studio për incizim që bëmë shumë herë. Megjthatë incizimi shpenzoi shumë kohë, u sigurua çilësia e emisionit. Ishim shumë të kënaqur.

Drejtori i parë i redaksisë së gjuhës shqipe Cai Zhumiao është ndarë nga jeta. Si bashkëshortja e tij, si e kujtoni punën e Cai në ditët e para të transmetimit?

Cai Zumiao është bashkëshorti im. Unë dhe ai u zgjedhin së bashku nga Ministria e Punëve të Jashtme të Kinës në radio. Në atë kohë, ai edhe nuk ka eksperiancat e propagandimit jashtë vendit. Ai përpjeki me të gjithë anëtarët e grupit të punonin. Si drejtor, Cai kishte raste të dëgjote udhëtimin e liderëve dhe e di dëshirat e liderëve. Ai u tregote anëtarëve të tjera dhe kujdesi çdo punë dhe bisedonte me anëtarët si të bëjnë mirë emision. Ai nuk kishte mendimet e ndërlikuar dhe të gjithë anëtarë edhe ishin kështu dhe ishin të shpejtë të trajtojnë çdo punë, prandaj më vinë emisioni prodhohet më mirë.

3 Ju dhe Cai punuat së bashku në radio, çfarë ndikimi pati kjo për familjen tuaj? Ishte pozitiv për fëmijen?

Në atë kohë, mjedis i punë, njerëzit ishin të thjeshtë dhe nuk kishim jetën pas punës. Në fillim, përveç ne, anëtarët e tjera ishin beqarë. Zyra si shtëpi, dëshiruam të prodhojmë mirë emision. Për të bërë mirë punë, Cai u përgjigjet për më shumë punët e radios, ndërsa unë u përgjigjem për më shumë punë shtëpiake. Nga të henë deri të premte, Cai dhe unë banuam në konvikt të radios. Vetëm shkuam në zyrë, mencë dhe konvikt. Të shtunë do të marrim djal nga kopshti i fëmijeve. Kur sapo mbaruam emision, shkova të marr fëmije. U luargua më herët se kolegët e tjetër. Në të herë, do të coja fëmije në kopsht. Shtëpia jonë ishte e largë dhe fëmija ishte e ngadallshme, prandaj monoja shpesh. dhe kolegët mirëkuptuan mirë për mua. Në 70 vite të shekullit të kaluar, pothuaj çdo mbrëmje do të organizohenshin mbledhjet në zyrë. Fëmija s'mund të shkojë në zyrë. I tregonim atij që të lajë vetë dhe fle gjumë. Ne trajtonim punët e radios. Kështu fëmija u mësua të jetojë vetë.

Ju merreshit me disa punë në zyrë. A mund të na tregoi si ishte puna juaj në radio?

P.SH. skenaret e shtypura të çdo ditë kishte mbi 20 faqe, duke përfshirë kinezçe, shqipe. Shumë materialet kinezçe janë shkruar nga duart. Nëse u humbën, s'mund të gjëjmë. Unë përgjigjem për redaktimin e përkthimin. Për mua këto ishin të lehtë dhe punët e përditëshme nuk ishin shumë të zënë, kështu kisha shumë kohë të lirë, prandaj rregullova skenaret për që në të ardhmen mund të gjëjmë mateliaret përkatëse. Unë si redaktore, duhet të di ditët e kaluar përmbejtjet që kemi transmentuar. Nëse kemi skenaret, mund të gjëjmë shpejti. Prandaj rregullova dhe ngurtësova skenaret. Mendoj se kjo gjë shumë e lehtë dhe nuk kishta barrë, prandaj bëva. Në atë kohë mendimet jonë ishin të thjeshtë dhe kishim punëtorë.

5 Megjithëse në vitet '80 të shekullit të kaluar u laguat nga radio dhe nuk kishit lidhje me Shqipërinë, sot a mund të flisni mendimet tuaja mbi eksperiancën e punës në redaksinë shqipe?

Në fillim mësova gjuhën ruse në Universitetin e Gjuhëve të Huaja të Shangait. Kur ishta në vitin e tretë, më njoftoi të shkoja në Pekin për të mësuar gjuhën shqipe në Shqipëri. Kjo ishte kërkesat e vendit dhe isha shumë e kënaqur. Por familja ime vetëm ka unë një fëmije, pridrit kishin marrë mall për mua. Nga arsyeja e kërkimit të vendit, shmanga vështirësi të shkoja. Jashtë vendit vetëm mësova me zull shqip. Kur u ktye në Kinë, punova 3 vite në Ministrinë e Punëve të Jashtme të Kinës. Kur përgatiti të fillonte emisioni i gjuhës shqipe, unë erdha që ishte detyra ime, kërkesa ezhvillimit të çështjes së radios edhe ishte kërkesat zhvillimit të miqësisë midis Kinës e Shqipërisë. Tani më kujtohet se në krahasime me anëtarët e tjera të redaksisë së gjuhës shqipe, nuk arrita rezultatet, por isha me zull në çdo vend të punës. Para disa ditëve, u takova me anëtarët e rinj të redaksisë së gjuhës shqipe dhe ata bënë shumë mirë emisionin e gjuhës shqipe dhe flasin lirisht shqipe. Jam shumë e kënaqur për këto. Tani emisioni i gjuhës shqipe njofton fusha të ndryshme dhe detyrat e tyre janë të rëndë, por ata mund të bëjnë mirë me pasion, prandaj jam shumë e kënaqur. Jam krenar nga ata dhe duarokitoj për ata. Jam shumë e kënaqur që brezi i ri i shqipfolësve të vazhdojnë emisionin e gjuhës shqipe.