Marrëdhëniet Kinë-ShBA: Presidenti Xi jep përgjigje për pyetjen e shekullit

Presidenti i Kinës Xi Jinping mori në mëngjesin e së premtes një telefonatë nga presidenti i ShBA-së Joe Biden. Të dy udhëheqësit patën një komunikim dhe shkëmbim të sinqertë, të thelluar dhe të gjerë strategjik mbi marrëdhëniet kino-amerikane dhe çështjet përkatëse me interes reciprok.

[Foto: VCG]

Kjo ishte telefonata e 11-të midis presidentit Xi dhe kryetarit të një vendi a qeverie brenda një muaji. Presidenti Xi Jinping ka marrë pjesë në tre veprimtari të rëndësishme ndërkombëtare shumëpalëshe në mënyrë virtuale muajin e kaluar, duke përfshirë samitin e 13-të të vendeve të BRICS-it të sapopërfunduar.

Kjo ishte gjithashtu hera e dytë sivjet që presidenti kinez foli me homologun e vet amerikan me ftesën e ShBA-së. CNN-ja theksoi se ishte pala amerikane nismëtarja e kësaj telefonate.

Për sa i përket bashkëpunimit, pavarësisht nëse ShBA-ja është e sinqertë apo jo, diplomacia e kreut të shtetit të Kinës ka synuar gjithmonë forcimin e bashkëpunimit global.

Marrëdhëniet kino-amerikane janë ndër marrëdhëniet më të rëndësishme dypalëshe në botë. Në këtë bisedë telefonike, Xi tha ndër të tjera: “Kina dhe ShBA-ja janë përkatësisht vendi më i madh në zhvillim dhe vendi më i madh i zhvilluar. Nëse ato i trajtojnë mirë marrëdhëniet e tyre, kjo do të ndikojë në të ardhmen e botës. Kjo është pyetja e shekullit, së të cilës të dy vendet duhet t’i japin një përgjigje të mirë.”

Bashkëpunimi midis Kinës dhe ShBA-së mund të çojë në përfitime të mëdha për të dy vendet dhe tërë botën. Kur Biden-i mori detyrën, bashkësia ndërkombëtare kishte shpresa të mëdha se ai do të përmirësonte marrëdhëniet midis dy vendeve.

Si anëtar i delegacionit të parë të dërguar nga Kongresi në Kinë, Biden, atëherë senator, vizitoi Kinën në vitin 1979. Në një fjalim ai vuri në dukje se zhvillimi i Kinës ishte një gjë e mirë për ShBA-në.

Në vitin 2011, Biden-i e vizitoi përsëri Kinën. Pas asaj vizite, ai shkroi një artikull në mediet amerikane, me titull “Ngritja e Kinës nuk është vdekja jonë.” Në atë artikull, Biden shkroi ndër të tjera: “Edhe pse Shtetet e Bashkuara dhe Kina bashkëpunojnë, ne gjithashtu konkurrojmë. Unë besoj fort se ShBA-ja mund të përfitojë nga kjo konkurrencë”.

Në prag të Vitit të Ri Kinez, në bisedën e parë telefonike midis dy udhëheqësve, Biden-i e përshëndeti të gjithë popullin kinez. Sipas burimeve të besueshme, kjo bisedë u inicua nga ShBA-ja dhe data u përcaktua me qëllim që të përkonte me Vitin e Ri Kinez.

Por, sinqeriteti i shprehur fillimisht nga ShBA-ja nuk u ndoq me veprime konkrete.

Pasi Biden-i mori detyrën, të dy vendet janë larguar më shumë nga njëri-tjetri. Muajt e fundit, Kongresi i ShBA-së ka pasur më shumë projektligje mbi Kinën se më parë, mbi dhjetë të tilla vetëm në korrik, shumica prej të cilave rekomandojnë politika kundër Kinës ose për kufizimin e Kinës. ShBA-ja po përpiqet ta shtypë dhe përmbajë Kinën më shumë se kurrë.

ShBA-ja e ka përmbysur qëndrimin pozitiv që kishte në fillim. Shpresat e mëdha të bashkësisë ndërkombëtare për përmirësimin e marrëdhënieve kino-amerikane janë shkatërruar. Sipas Wu Xinbo, drejtori i Qendrës së Studimeve Amerikane pranë Universitetit Fudan të Kinës: “ShBA-ka bërë një gabim strategjik lidhur me Kinën. Ajo e konsideron Kinën si konkurrente kryesore strategjike dhe mendon se çdo gjë që bën Kina synon ShBA-në, se Kina po minon rolin udhëheqës të ShBA-së dhe se Kina dëshiron të luajë rol mbizotërues në rendin ndërkombëtar.”

Pavarësisht trysnisë, Kina do të ngulë këmbë në rrugën e vet. Për çdo truk të ShBA-së, Kina ka kundërmasat e saj. Në telefonatën në fillim të këtij viti, Xi dha çelësin për “thyerjen e akullit” në marrëdhëniet Kinë-ShBA: “Megjithëse të dy palët mund të kenë dallime në disa çështje, është thelbësore që ato të tregojnë respekt të ndërsjellë dhe ta trajtojnë njëra-tjetrën në mënyrë të barabartë.”

Në marsin e këtij viti, një delegacion kinez u ftua për të marrë pjesë në dialogn strategjik në nivelin e lartë midis ShBA-së dhe Kinës në Anchorage. Por një ditë para dialogut, ShBA-ja përshkallëzoi edhe një herë të ashtuquajturat sanksionet kundër Kinës mbi çështjen e Hong-Kongut. Në përgjigje, ministri i Jashtëm i Kinës Wang Yi tha në dialogun “kjo s’është rrugë e drejtë për të mirëpritur mysafirët. Dyshojmë nëse ky është një vendimi i ShBA-së për të marrë disa avantazh, por sigurisht ky është një gabim dhe pasqyron vetëm dobësinë e ShBA-së.”

Shtetet e Bashkuara kanë folur për bashkëpunim nga një anë ndërsa shtypin dhe përmbajnë Kinën nga ana tjetër. Në përgjigjie, Kina shkatërroi ëndrrën e tubit amerikan për të bërë gjëra të këqija dhe për të marrë rezultate të mira.

Në korrikun, zv. Sekretarja e shtetit të ShBA-së Wendy Sherman vizitoi Kinën. Para vizitës, kjo politikane amerikane shfrytëzoi një mashtrim të vjetër, duke vizituar disa vende të Azisë juglindore për të ndërtuar një aleancë. Pala kineze drejtpërdrejt vizatoi dy vijë të kuqe dhe bëri disa kërkesë gjatë bisedës, duke dhënë “dy lista” dhe “tre vijë përfundimtare” në lidhje me sanksione mbi Kinën. Kina e ka bërë të qartë se nuk thënien e ShBA-së që dëshiron të trajtojë Kinën nga ana e një “pozicioni të fuqisë”.

Mund të rishikojmë skenës së turpshme ku ShBA-ja shpenzoi gjysmën e samitit të mëparshëm të G7-së për të diskutuar Kinën, ndërsa mori shumë pak përgjigjen nga vendet e tjera. Kina shkatërroi edhe një herë iluzionin se ShBA-ja mund të shtypë dhe përmbajë Kinën, duke i bërë aleancë të saj të besojë se ajo mund të kontrollojë marrëdhënie ShBA-Kinë.

Profesori Wu tha se “qëndrimi i Kinës është shumë i qartë se korniza e politikave të SHBA-së ‘bashkëpunim, konkurrim, konfrontim’ nuk mund të punojë. ‘Dy lista’ dhe ‘tre vijë përfundimtare’ do të thotë të krijojnë një kuadër të re për ndërveprim midis Kinës dhe ShBA-së. Vetëm duke respektuar shqetësimet thelbësore dhe interesat kryesore, ShBA-ja mund të flasë për bashkëpunim dhe konkurrencë të gjerë me Kinën.”

Prandaj, ka më shumë arsye për ShBA-në që të sillet si një fuqi kryesore. Në telefonatën, Xi tha se “bashkësia ndërkombëtare po përballohen me shumë sfida të përbashkëta, Kina dhe ShBA-ka duhet të tregojnë vizion të gjerë dhe të marrin përgjegjësi të mëdha. Të dy vendet duhet të shikojnë përpara dhe ecin përpara, të demonstrojnë guxim strategjik dhe vendosmëri politike, dhe të sjellin marrëdhënie Kinë-ShBA në rrugën e duhur të zhvillimit të qëndrueshëm sa më shpejt në dobi të popujve të të vendeve dhe të botës.”

[Foto: VCG]

Në kohën e kësaj bisede telefonike, numri i përgjithshëm i sivjetshëm i rasteve të konfirmuara me COVID-19 në ShBA tejkalon atë të vjetshëm. Stuhia Ida po vijon, shtete Nju Jorku dhe Nju Jersey kanë shpallur gjendjen e jashtëzakonshme.

Tërheqja e trupave amerikane nga Afganistani ishte një rrëmujë dhe kjo çoi shkallën e miratimit në nivelin më të ulët prej kur ai mori detyrën . Sipas një sondazhi nga Reuters dhe Ipsos, shkalla e miratimit ra me 7 për qind, vetëm 46 për qind të të rriturve amerikanë miratuan përformancën e Bidenit.

Me “alarmin e kuq” të sinjalizuar nga shumë kriza, qëndrimi i ShBA-së ndaj Kinës po pëson një ndryshim delikat. Për këtë ndryshim, profesori Wu e përshkruan si nga arroganca në përulësi.

Pasi mori detyrën, Biden ishte indiferent ndaj Kinës në fillim duke thënë se ai duhet të vlerësojë politikën e tij ndaj Kinës, në fakt ai është shumë i zënë në marrjen e disa aleatëve duke minimizuar marrëdhëniet me Kinën.

Prej majit, ShBA-ja e kupton se nuk mund ta bëjë kështu më dhe filloi të komunikojë gjithnjë e më shpesh me Kinën.

Në fillim, përfaqësuesi tregtar amerikan, ministre e thesarit amerikane dhe anëtarë të tjerë të ekipit ekono-tregtar amerikan filluan të flasin me Kinën njëri pas tjetrit. Në korrik, zv. Sekretare e shtetit të ShBA-së Wendy Sherman propozoi të vizitonte Kinën. Në gusht, ministri i jashtëm i Kinës Wang Yi gjithashtu mori dy telefonata nga sekretari i shtetit amerikan Antony Blinken.

Me rritjen e komunikimeve, njëkohësisht është përkeqësuar gradualisht baltina e brendshme dhe diplomatike të ShBA-së.

Sekretarja e thesarit e ShBA-së Janet Yellen paralajmëroi ditët e fundit se vendosja e tarifave mbi Kinën po dëmton edhe konsumatorë amerikanë. Dhe tarifat, të cilat ShBA-ja ka shtyrë të përfundojnë, ka rritur nivelin e inflacionit në ShBA. Niveli i inflacionit në ShBA në gjashtëmujorin e parë të këtij viti ka qenë një pikë më e larë gjatë rreth 13 vjetëve.

Në një detaje interesante, Bloombergu bëri të ditur në gusht se sekretarja e thesarit e ShBA-së Janet Yellen po konsideronte një vizitë në Kinë, në të cilën mund të ishte bisedimet e para ekonomik ballë për ballë midis zyrtarëve amerikanë dhe kinezë pasi administrata e Bidenit mori detyrën.

Edhe ky është një mashtrim i vjetër duke përzier informacione të vërteta dhe ato të rreme. Por këtë herë ShBA-ja që dikur theksonin vetëm konkurrencë, fillon të ndjejë nevojë për të treguar një qëndrim më racional dhe pragmatik.

Kjo bisedë telefonike gjithashtu tregon se ShBA-ja lëshoi përsëri sinjale që dëshiron të ketë dialog dhe bashkëpunim aktiv me Kinën. Arsyeja për këtë u theksua nga Xi në bisedën me Biden-in: “Konfrontimi midis Kinës dhe ShBA-së do të jetë sigurisht një katastrofë për të dy vendet dhe botën.”

Gjatë kësaj bisede telefonike, Xi përsëriti se kur Kina dhe ShBA-ja konfrontohen, të dy vendet dhe bota vuajnë.

Kohët e fundit Instituti “Brookings”, një institut studimi politikash me ndikim global, botoi gjithashtu një artikull që titullohet: “‘Normaliteti i ri’ në marrëdhëniet Kinë-ShBA: Konkurrencë e fortë dhe ndërvarësi e thellë.” Përfundimi është i qartë: konkurrenca dypalëshe midis ShBA-së dhe Kinës po intensifikohet, por rritja e fërkimeve dypalëshe nuk ka zhdukur ndërvarësinë e thellë të krijuar midis të dy fuqive gjatë dekadave.

Marrëdhëniet midis Kinës dhe ShBA-së nuk janë një zgjedhje, por një gjë që duhet ta bëjmë dhe duhet ta bëjmë mirë.

Por krijuesi i problemit duhet edhe t’i japë fund atij. Siç theksoi ministri i Jashtëm i Kinës Wang Yi në takimin me të Dërguarin e Posaçëm të Presidentit të ShBA për Klimën John Kerry, “tani topi është te pala amerikane”.

Ndërsa ShBA-ja po humb pak nga pak besueshmërinë e saj në botë, nëse dëshiron të bashkëpunojë, ajo duhet të heqë dorë nga “krenaria” e saj, të përballet me realitetin dhe të ketë dialog të hapur me Kinën.

Është e pamundur dhe jorealiste që ShBA-ja t’i vendosë etiketa Kinës në mënyrë arbitrare dhe të përpiqet t’i tregojë rrugën Kinës.

Kina do të ecë vetëm në rrugën e vet.

Kjo telefonatë midis dy udhëheqësve mbuloi shumë fusha, duke përfshirë ndryshimin klimatik, parandalimin dhe kontrollin e pandemisë, rimëkëmbjen ekonomike dhe çështje të tjera të rëndësishme rajonale dhe ndërkombëtare.

Këto tema janë përmendur shpesh nga Xi në diplomacinë e tij të kreut të shtetit.

Deri tani këtë vit, Xi ka marrë pjesë në mbi 10 veprimtari të rëndësishme ndërkombëtare shumëpalëshe dhe dypalëshe në mënyrë virtuale.

Kjo demonstron vetëbesimin e diplomacisë së një vendi të madh, dhe mbi të gjitha, synimin për ta bërë veten dhe të tjerët të suksesshëm.

Para kësaj bisede telefonike, në samitin e 13-të të vendeve të BRICS-it, presidenti Xi deklaroi se Kina do të dhurojë 100 milionë doza vaksinash shtesë për vendet në zhvillim brenda këtij viti. Në takimin e parë të ministrave të jashtëm të vendeve fqinje të Afganistanit, ministri i Jashtëm i Kinës Wang Yi njoftoi gjithashtu se Kina do t'i sigurojë Afganistanit furnizime ushqimore, materiale për dimrin, vaksina të COVID-19 e barna me vlerë 200 milionë juanë.

Pandemia nuk i ka ndalur përpjekjet e Kinës për të kërkuar bashkëpunim. Përkundrazi, bota e kupton më shumë se kurrë domethënien e thellë të konceptit të bashkësisë me fate të përbashkëta të njerëzimit. Në këtë bisedë telefonike, Xi shtjelloi pozicionin e Kinës për ndryshimet klimatike dhe çështje të tjera, duke theksuar se Kina vazhdon t'i japë përparësi ruajtjes ekologjike dhe do të ecë në një rrugë të gjelbër dhe me lëshim të ulët karboni drejt zhvillimit. Kina ka marrë nismën për të mbajtur në mënyrë aktive përgjegjësitë ndërkombëtare që u përshtaten kushteve kombëtare të saj.

Vitin e kaluar, Kina publikoi një afat të detajuar për nismën e gjelbër.

Xi deklaroi në sesionin e 75-të të Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së se Kina synon të ketë kulmin e lëshimit të karbonit para vitit 2030 dhe të arrijë asnjanësimin e karbonit para vitit 2060.

Kjo do të thotë që Kina do të bëhet vendi me pakësimin më të madh të intensitetit të lëshimit të karbonit dhe do të kalojë nga kulmi i lëshimit në asnjanësimin e karbonit në kohën më të shkurtër në historinë botërore.

Kontributi i Kinës në zhvillimin e gjelbër është shumë i domosdoshëm, dhe më e rëndësishmja është se Kina ndjek ritmin e vet.

[Foto: VCG]

Më 3 shtator, i dërguari i posaçëm i presidentit të ShBA-së për klimën, John Kerry, përfundoi vizitën e tij të dytë në Kinë brenda një viti. Ai shkëmbeu përsëri mendime me zyrtarë kinezë mbi çështjen klimatike. Por këtë herë Kina dhe ShBA-ja nuk arritën asnjë deklaratë të përbashkët. Profesori Wu shpjegon: “Në çështjen e klimës, Kina po ndjek parimin e përcaktuar në Marrëveshjen e Parisit dhe jo kërkesat e ShBA-së. Për këtë arsye, nëse ShBA-ja i jep Kinës kërkesa mbi ndryshimin e klimës, Kina sigurisht do t'i shpërfillë ato.”

Bashkëpunimi mund të negociohet, por kurrë nuk mund të diktohet.

Parakushti që Kina dhe ShBA-ja të bashkëpunojnë mbi klimën u bë gjithashtu i qartë nga Xi gjatë bisedës telefonike: “Në bazë të respektimit të shqetësimeve thelbësore të njëri–tjetrit dhe të trajtimit të dallimeve, departamentet përkatëse të të dy vendeve mund të vazhdojnë angazhimin dhe dialogun e tyre”.

ShBA-ja shpreson se bashkëpunimi klimatik do të bëhet një "oazë" në marrëdhëniet Kinë-ShBA, por nëse kjo “oazë” rrethohet nga "shkretëtirat", edhe ajo “do të mbulohet nga rëra” herët a vonë.

Me fjalë të tjera, bashkëpunimi klimatik midis Kinës dhe ShBA-së nuk mund të ndahet nga konteksti më i gjerë i marrëdhënieve midis të dy vende.

Për “pyetjen e shekullit”, të cilës të dy palët duhet t’i përgjigjen, Kina e ka dhënë zgjidhjen e vet.

Kina do të presë për të parë se si do t’i përgjigjen kësaj pyetjeje Shtetet e Bashkuara.