v Protokolli mbi bashkėpunimin e uebsajtit nė gjuhėn shqipe tė CRI Oline me botėn e jashtmev Tėrmeti nė Wenchuan
SONDAZH OLIMPIK
ZONA E ANKETAVE
ENCIKLOPEDIA
China Radio International
Rreth Kinës
Nga Bota
   Politikë
   Ekonomi
   Kulturë
   Shkencë e Teknikë
   Sport

Fusha ekonomike

Muzika

Sport
Shkencė e Teknikė

Tregime dhe Legjenda Kineze
(GMT+08:00) 2005-08-18 19:03:00    
Teknika e ndėrtimit tė anijeve e Kinės pėrparon pandėrprerė

cri

Nė dinastinė Ming tė Kinės nė fillim tė shekullit tė 15-tė ekzistonte teknika mė e pėrparuar tė ndėrtimit tė anijeve nė botė dhe ajo kishte flotėn mė tė madhe oqeanike. Ajo flotė madhėshtore qė pėrbėhej nga mbi 260 anije tė mėdha me vela, tė ndėrtuara prej druri, nėn drejtimin e funksionarit kinez Zhen He, u nis pėr 7 herė nga bregdeti i pjesės lindore tė Kinės, duke lundruar drejt jugut dhe pastaj drejt perėndimit, arriti nė mbi 30 vende dhe rajone tė Azisė dhe tė Afrikės, ku pėrhapte kulturėn dhe miqėsinė e Kinės, duke manifestuar edhe teknikėn e lartė tė ndėrtimit tė anijeve dhe mjeshtėrinė e lundrimit detar. Nė Kinė kėto lundrime quhen "Zhen He shkoi me anije nė perėndim" dhe kanė njė histori mbi 600 vjeēare.

Por si ėshtė sot niveli i teknikės sė ndėrtimit tė anijeve me njė histori tė shkėlqyer nė Kinė ?

Nė fakt para lundrimeve tė Zhen He-sė nė perėndim, ishte shumė e zhvilluar teknika e ndėrtimit tė anijeve nė Kinė, p.sh. nė dinastinė Song, 400 vjet para kėtyre lundrimeve, Kina ishte nė gjendje tė ndėrtonte anije tė mėdha qė lundronin nė det. Deri nė vitet e Zhen He-sė teknika e ndėrtimit tė anijeve prej druri ishte nė nivelin mė tė pėrparuar botėror, anija "Bao" mbi 30 metra e lartė, e ndėrtuar atė kohė, ėshtė e paarrishme nga asnjė vend tjetėr si nga lartėsia ashtu edhe nga funksionet e saj.

Por nė kohėt moderne, teknika e ndėrtimit tė anijeve mbeti prapa dukshėm, sepse anijet e ndėrtuara nė kohėt e lashta nė Kinė ishin anije me vela, me erėn si forcė lėvizėse, kurse anijet e ndėrtuara pas revolucionit industrial tė perėndimit ishin anije me motorė me avull dhe me motorė diezel si forcė lėvizėse, kėto u shpikėn nga perėndimi, prandaj para mbi 100 vjetėve Kina mėsonte kryesisht nga teknika e ndėrtimit tė anijeve e perėndimit dhe nė kėtė bazė ėshtė zhvilluar industria moderne e ndėrtimit tė anijeve.

Pas zhvillimit tė mbi njė shekulli, deri nė fillim tė viteve 90 tė shekullit tė 20-tė, teknika e ndėrtimit tė anijeve ka pėsuar pėrparime tė dukshme, por vetėm mund tė ndėrtoheshin anije tė thjeshta mallrash me konteinerė. Mė vonė qeveria kineze i ka kushtuar vėmendje tė madhe kėsaj fushe, teknika e ndėrtimit tė anijeve ka bėrė shumė pėrpara dhe tani e ka arritur nivelin e pėrparuar botėror.

Shoqėria e industrisė sė anijeve tė Kinės (CSSC) ėshtė njė ndėrmarrje e madhe qė pėrgjigjet pėr punėt e anijeve nė jug tė Kinės, zonja Rao Huiqun e seksionit tė marrėdhėnieve me jashtė tė kėsaj shoqėrie tha:

"Mund tė ndėrtojmė jo vetėm anije tė thjeshta, si anije mallrash, anije-cisternė, por edhe anije me teknologji tė lartė dhe me vlera tė lartė plotėsuese, si anije tė mėdha mallrash, anije tė mbrojtjes sė mjedisit, anije pasagjerėsh dhe mallrash me shpejtėsi tė madhe etj."

Nė tė njėjtėn kohė, Kina ėshtė nė gjendje tė ndėrtojė anije me pėrdorim tė posaēėm, p.sh. e vetmja anije e transportimit dhe montimit tė paisjeve pėr prodhimin me erė tė energjisė elektrike nė det ėshtė e ndėrtuar nga Kina pėr Anglinė. Sivjet kjo anije ėshtė vlerėsuar si njė nga 10 anijet e mėdha cilėsore tė Anglisė.

Kjo anije e montimit tė paisjeve tė prodhimit tė energjisė elekrike me erė nė det u projektua dhe u ndėrtua nga njė ndėrmarrje tjetėr e ndėrtimit tė anijeve tė Kinės, CSIC. Pėrgjegjesi pėrkatės i kėsaj shoqėrie z.Huan Junmin i tha korrespondentit tė radios sonė se industria e anijeve ėshtė njė degė me teknikė intensive dhe vetėm duke arritur pandėrprerė pėrparime teknike, ajo do tė ketė epėrsi nė konkurrencėn e ashpėr ndėrkombėtare.

"Shoqėria jonė ka 28 institute tė kėrkimeve shkencore, duke siguruar njė mbėshtetje tė fuqishme teknike pėr zhvillimin e shoqėrisė. Kohėt e fundit kemi forcuar bashkėpunim teknik me vende tė tjera, pėr shumė pjesė kemi blerė patenta, ose i prodhojmė ato nė bashkėpunim, prandaj niveli i ndėrtimit tė anijeve ėshtė ngritur dukshėm."

Tani anijet qė transportojnė gaz tė lėngshėm janė anijet me pėrmbajtjen mė tė lartė teknike nė botė, degėt e ndėrtimit tė anijeve tė Kinės janė nė gjendje tė ndėrtojnė anije tė tilla, duke hyrė me sukses nė tregun ndėrkombėtar tė ndėrtimit tė anijeve transportuese tė gazit tė lėngshėm. Shoqėria me pėrgjegjėsi tė kufizuar e ndėrtimit tė anijeve Hudong Zhonghua e Shanghait ėshtė njė ndėrmarrje e madhe, inxhinjeri i lartė i kėsaj shoqėrie z.Hu Hongmin, duke folur pėr ndėrtimin e anijeve transportuese tė gazit tė lėngshėm tha:

"Teknika e ndėrtimit tė kėtyre anijeve ėshtė ndryshe nga teknologjia tradicionale, ato ndėrtohen nė temperaturėn 163 gradė celcius dhe saldimet e pjesėve tė ndryshme kėrkojnė pastėrti tė madhe. Ne sapo kemi filluar tė ndėrtojmė anije tė tilla tė nivelit tė lartė botėror."

Pėr nivelin e tanishėm tė ndėrtimit tė anijeve tė Kinės, nėnkryetari i Komitetit tė industrisė tekniko-shkencore tė mbrojtjes kombėtare, sektor qė pėrgjigjet pėr industrinė e ndėrtimit tė anijeve tė Kinės, z.Chan Guangqin ka bėrė kėto vlerėsime:

"Pėrveē pak anijeve luksoze turistike, tani Kina mund tė ndėrtojė anije qė i pėrgjigjen standardit ndėrkombėtar dhe qė mund tė lundrojnė nė ēdo hapėsirė detare."

Tani industria e ndėrtimit tė anijeve nė Kinė zhvillohet me vrull. Para 10 vjetėve, Kina ishte vendi i 3-tė nė botė pėr ndėrtimin e anijeve pas Koresė sė Jugut dhe Japonisė dhe kėtė vend ajo e ka ruajtur deri mė sot. Zhvillimi i shpejtė i industrisė sė ndėrtimit tė anijeve tė Kinės ka tėrhequr shumė pronarė tė anijeve tė bėjnė porosi, anijet e Kinės janė eksportuar nė SHBA dhe nė mbi 60 vende evropiane dhe aziatike. (Pina)