v Protokolli mbi bashkėpunimin e uebsajtit nė gjuhėn shqipe tė CRI Oline me botėn e jashtmev Tėrmeti nė Wenchuan
SONDAZH OLIMPIK
ZONA E ANKETAVE
ENCIKLOPEDIA
China Radio International
Rreth Kinës
Nga Bota
   Politikë
   Ekonomi
   Kulturë
   Shkencë e Teknikë
   Sport

Fusha ekonomike

Muzika

Sport
Shkencė e Teknikė

Tregime dhe Legjenda Kineze
(GMT+08:00) 2004-12-24 18:58:27    
Roli i pazėvendėsueshėm i Bashkimit Afrikan nė zgjidhjen e ēėshtjeve tė Afrikės

cri

Korrespondenti i Radios sė Jashtme tė Kinės njoftoi se gjatė gjithė vitit 2004, zhvillimi dhe forcimi i Bashkimit Afrikan u bė njė nga pikat mė tėrheqėse nė arenėn politike afrikane. Roli i pazėvendsueshėm i tij nė zgjidhjen e ēėshtjeve tė Afrikės tėrhoqi gjithnjė e mė shumė vėmendjen e vendeve tė ndryshme tė botės.

1. Sfondi dhe zhvillimi i Bashkimit Afrikan

Bashkimi Afrikan u krijua nė vitin 2002, paraardhės i tij ėshtė Organizata e Unitetit Afrikan. Gjatė 2 viteve tė kaluara, sistemi i Bashkimit Afrikan ėshtė pėrsosur hap pas hapi dhe sidomos, kėtė vit, Bashkimi Afrikan ka hyrė nė njė etapė tė re tė ndėrtimit tė gjithanshėm, ndėrtimi i organizatave tė tij ėshtė zhvilluar shumė, dhe gradualisht ėshtė shpjetuar procesi i integrimit tė tij.

Nė marsin e vitit 2004, parlamenti pan-afrikan u krijua zyrtarisht. Nė njė tė ardhme tė afėrt, ai do tė bėhet organizata legjislative e Bashkimit Afrikan.

Nė maj, Bashkimi Afrikan ndoqi modelin e Kėshillit tė Sigurimit tė OKB-sė, duke organizuar formalisht Kėshillin e Sigurimit tė Paqes sė vet, kompetenca kryesore e tė cilit ėshtė ruajtja e sigurisė dhe e paqes nė rajonin afrikan. Ai ka njė aftėsi tė fuqishme tė ndėrmjetėsimit dhe tė koordinimit.

Nė korrik, nė kryeqytetin e Ethiopisė, Addis Abeba, u organizua Konferenca e 3-tė e Liderėve tė Bashkimit Afrikan, nė tė cilėn, u miratuan njė sėrė dokumentesh, duke pėrfshirė: "Perspektivėn e Bashkimit Afrikan dhe Detyrat e Komitetit tė Bashkimit Afrikan", "Kornizėn Strategjike e Bashkimit Afrikan nė vitin 2004-2007", "Planifikimin e Veprave tė Sektorėve pėrkatės tė Komitetit tė Bashkimit Afrikan" etj. Kėto dokumente i parashtrojnė qartė detyrat kryesore e tė ardhshme tė Bashkimit Afrikan dhe programin e zhvillimit tė tij tė gjithanshėm.

2. Roli i pazėvendėsueshėm i Bashkimit Afrikan nė zgjidhjen e ēėshtjeve tė Afrikės

Duke krahasuar me pėrsosin e tij, u forcua dukshėm roli i Bashkimit Afrikan nė zgjidhjen e ēėshtjeve rajonale. Nė vitin 2004, u zbut nė pėrgjithėsi gjendja e Afrikės, u shfaq prirja e qėndrueshme e paqes dhe e zhvillmit dhe filloi tė rritet nė vazhdimėsi ekonomia.Megjithatė,ende ekzistojnė disa faktorė tė paqendrueshėm nė kėtė rajon, si pėr shembull lufta civile nė disa vende tė Afrikės perėndimore, problemi i Darfurit nė Sudan etj. Nė rrethanat e gjendjes sė ndėrlikuar tė rajonit, Bashkimi Afrikan ka ndėrmjetėsuar aktivisht nė tė dhe ka ruajtur rol tė pazėvendsueshėm nė procesin e zgjidhjes sė kėtyre problemeve.

Sė pari, nė problemin e Darfurit, Bashkimi Afrikan bėri ēmos tė nxitė zgjidhjen e konfliktit nėpėrmjet dialogut midis qeverisė sudaneze dhe forcave tė armatosura dhe theksoi se ky problem duhet tė zgjidhet nė sferėn e Afrikės. Pėr tė realizuar kėto synime, kryetari i rradhės i tanishėm i Bashkimit Afrikan, presidenti i Nigerisė, Obba Sah Joh u ēoi ftesa pėr 3 herė me rradhė dy palėve tė konfliktit qė tė zhvillojnė bisedime nė Abuja dhe mė nė fund, arriti qė e dy palėt tė bėn dakord nė problemin human dhe nė problemin e sigurimit. Pėrveē kėtyre, Bashkimi Afrikan dėrgoi edhe trupat e tij paqėruajtės nė Darfur. Si rezultat, pėrmirėsohet gjendja e Darfurit dhe shmanget keqėsimi i mėtejshėm i gjendjes nė kėtė rajon.

Sė dyti, gjatė majit dhe qersorit tė kėtij viti, pėr shkak tė trazirave tė krijuan nga forcat anti-qeveritare tė Ruandės nė zonėn lindore tė Konggos(Kinsasha), u acarua gjendja e kufirit midis Konggout(Kinsasha) dhe Ruandėsė. Nė kėtė kohė, presidenti Obba Sah Joh u kėrkoi liderėve tė dy vendeve tė zhvillojnė bisedimet tė ballėpėrballa.

Sė treti, Bashkimi Afrikan luajti rolin kyē nė ruajtjen e paqes sė rajonit tė Liqenit tė Madh tė Afrikės. Nė nėntor, Konferenca e parė e Liderėve tė Zhvillimit dhe tė Paqės nė Rajonin e Liqenit tė Madh tė Afrikės qė u organizua nga Bashkimi Afrikan dhe OKB-ja u zhvillua nė kryeqytetin e Tanzanisė, Dar es Salam. U miratua nė kėtė konferencė "Manifesti i Dar es Salamit ". Presidenti Obba Sah Joh e vlerėsoi lart kėtė manifest. Ai tha se ky manifest ka rėndėsi historike, sepse nėn drejtimin e tij, do tė hyjė nė njė etapė tė re zhvillimi rajoni i Liqenit tė Madh dhe e gjithė Afrika.

Sė katėrti, edhe nė zbutjen e krizės sė Bregut tė Fildishtė qė nga nėntori, Bashkimi Afrikan luajti njė rol tė rėndėsishėm. Fillimisht, Bashkimi Afrikan ngarkoi presidentin e Afrikės sė Jugut, Mubeiki tė ndėrmjetėsojė atjė. Pastaj, liderėt dhe pėrfaqėsuesit e 7 vendeve tė Afrikės zhvilluan nė mbledhje urgjente nė Abuja, nxitėn palėt e ndryshme tė konfliktit tė ndalojnė menjėherė tė gjitha veprimet ushtarake, tė zbatojnė si duhet marrėveshjet pėrkatėse tė nėnshkruara. Ndėrkohė, Obba Sah Joh u shpalli se Bashkimi Afrikan pėrkrahu projektin e sanksioneve tė OKB-sė pėr embargon e armėve ndaj Bregut tė Filidishtė. Nėn pėrpjekjen e Bashkimit Afrikan, kriza e Bregut tė Filidishtė u zbut nė njė farė mėnyre.

3. Si pėrfundim

Me sa duket, deri tani, Bashkimi Afrikan ėshtė bėrė njė forcė tė rėndėsishme nė kontinentin afrikan. Me pėrpjekjet tė tij aktive, Afrika po ecėn nė rrugėn e paqes dhe tė zhvillimit. (Yuan Xin)