v Protokolli mbi bashkėpunimin e uebsajtit nė gjuhėn shqipe tė CRI Oline me botėn e jashtmev Tėrmeti nė Wenchuan
SONDAZH OLIMPIK
ZONA E ANKETAVE
ENCIKLOPEDIA
China Radio International
Rreth Kinës
Nga Bota
   Politikë
   Ekonomi
   Kulturë
   Shkencë e Teknikë
   Sport

Fusha ekonomike

Muzika

Sport
Shkencė e Teknikė

Tregime dhe Legjenda Kineze
(GMT+08:00) 2004-08-10 20:28:38    
Ekonomia kineze e zhvillimit tė vazhdueshėm

cri

Tė dashur dėgjues, 1 tetor i kėtij viti do tė jetė 55-vjetori i shpalljes sė RP tė Kinės. Gjatė mbi 50 vjetėve, zhvillimi i shpejtė i ekonomisė kineze ėshtė i njohur nė botė. Njėkohėsisht, rritja ekonomike ka hedhur bazė pėr edhe pėrparimin e fushave tė tjera. Nė emisionin e sotėm tė konkursit tė njohurive: "55 vjet-Kinė e Re", do t'ju njohim me artikullin e parė me titull: " ekonomia kineze e zhvillimit tė vazhdueshėm".

Reforma ekonomike dhe hapja e jashtme, qė filluan nė fund tė viteve 70 tė shekullit tė kaluar, i ka sjellė ekonomisė kineze njė vitalitet tė paparė. Njėkohėsisht, ekonomia kineze ka patur njė zhvillim shumė tė shpejtė. Sipas tė dhėnave statistikore, tė publikuara nga Drejtoria Shtetėrore e Statistikave tė Kinės, gjatė 25 vjetėve nga viti 1978 deri nė vitin 2003, ritmi i rritjes mesatare vjetore tė ekonomisė kineze e ka kaluar 9%-in. Rritja shumė vjeēare ekonomike ka hedhur bazė pėr pėrsosjen e jetės sė popullit. Gjatė mbi 20 vjetėve, qeveria kineze ka ndihmuar mbi 200 milionė tė varfėr nė shkėputjen e tyre nga varfėria. Tani, Kina ka njė popullsi prej 1 miliardė e 300 milionė vetash. Vitin e kaluar, vėllimi i GDP-sė pėr frymė i kaloi pėr herė tė parė tė 1000 dollarėt amerikanė. Zhvillimi i ekonomisė kineze ka fituar vlerėsimet e disa personaliteteve tė njohura tė qarqeve ekonomike ndėrkombėtare. Duke folur pėr zhvillimin e ekonomisė kineze, profesori i njė universiteti amerikan z. Lawrence Klein ka thėnė se vetėm ai qė ka ardhur nė Kinė, mund tė shohė nga afėr ndryshimet e mėdha, qė kanė nodhur nė jetėn e njerėzve. Fakti i rritjes sė shpejtė tė ekonomisė kineze ėshtė i padyshimtė. Gjatė procesit tė zhvillimit, lidhjet midis ekonomisė kineze dhe ekonomisė botėrore janė thelluar nga dita nė ditė. Hapja e ekonomisė kineze ėshtė gjithėnjė e mė e shpejtė. Nė vitin 2001, Kina u pranua nė Organizatėn Botėrore tė Tregtisė. Tani, Kina po zhvillon bisedime edhe pėr zonėn e tregtisė sė lirė me ASEAN-in dhe po forcon aktivisht bashkėpunimin ekonomik dypalėsh dhe shumėpalėsh me SHBA-nė, me Bashkimin Evropian dhe me grupe tė tjera ekonomike. Vitet e fundit, niveli i pėrgjithshėm i taksave doganore tė Kinės ėshtė ulur pandėrprerė. Pėrqindja mesatare e taksave u ul nė 10,4% nga 15,3% nė vitin 2001 para pranimit nė Organizatėn Botėrore tė Tregtisė. Nė tregtinė e jashtme, deri nė vitin 2003, vėllimi i tregtisė sė jashtme kineze i kaloi tė 800 miliardė dollarėt amerikanė. Kjo shifėr ka zėnė vendin e 4-t nė botė vetėm pas SHBA-sė, Gjermanisė dhe Japonisė. Deri nė qershor tė kėtij viti, investimet e huaja, tė importuara nga Kina, i kaluan tė 500 miliardė dollarėt amerikanė. Nė vitin 2003, Kina ėshtė bėrė vendi qė ka marrė investimet mė tė shumta. Njėkohėsisht, importi kinez dhe investimet jashtė vendit janė bėrė gjithėnjė e mė tė shumta. Tani, Kina ėshtė vendi i 3-tė importues nė botė dhe vendi i 5-tė i investimeve jashtė vendit. Nė kėtė gjendje, liderė kinezė kanė theksuar shumė herė se Kina do tė vazhdojė ta hapė tregun ndaj botės. Pak kėhė mė parė, nė njė mbledhje ekonomike ndėrkombėtare, zv/kryeministrja e Kinės zj. U Yi premtoi se zgjerimi i hapjes sė jashtme ėshtė politikė afatgjatė themelore e qeverisė kineze. Kina do ta ngrejė nė nivelin mė tė lartė hapjen e jashtme, do tė anulojė gradualisht masat e taksave jodoganore dhe do tė zgjerojė fushėn e investimeve tė biznesmenėve tė huaj. Vitet e fundit, pėrpjesėtimet ekonomike janė zgjeruar pandėrprerė. Por, nė formėn e rritjes sė ekonomisė kineze kanė ndodhur edhe ndryshime. Pėr disa industri me konsum tė shpejtė tė burimeve dhe me ndotje tė mjedisit, janė marrė masa kufizuese. Strategjia e zhvillimit tė vazhdueshėm po zbatohet gradualisht. Duke folur pėr kėtė gjendje, zv/drejtori i Drejtorisė Shtetėrore tė Statistikave tė Kinės z. Qiu Xiao Hua tha se industria e kapitaleve dhe e teknologjive filloi tė luajė njė rol gjithėnjė e mė tė rėndėsishėm nė rritjen e ekonomisė kineze. Industria e informacioneve elektronike, industria e ndėrtesave dhe e trojeve, industria e automjeteve etj, janė bėrė forcat kryesore nxitėse tė rritjes sė ekonomisė kineze. Duke folur pėr marrėdhėniet midis ekonomisė kineze dhe ekonomisė botėrore, shumė personalitete tė qarqeve ekonomike thanė se rritja e ekonomisė kineze ėshtė nė favor tė lulėzimit dhe tė zhvillimit tė ekonomisė botėrore. Nga gjendja e pėrgjithshme del se zhvillimi i Kinės ka luajtur njė rol nxitės pėr ekonominė botėrore. Tė dashur dėgjues, lidhur me emisionin e sotėm tė konkursit tė njohurive po ju parashtrojmė dy pyetje: Sė pari, sa ėshtė ritmi i rritjes mesatare vjetore tė ekonomisė kineze gjatė 25 vjetėve nga viti 1978 deri nė vitin 2003? Sė dyti, sa tė varfėr janė shkėputur nga varfėria gjatė mbi 20 vjetėve tė fundit? Ju faleminderit pėr vėmėndjen dhe mirudėgjofshim nė emisionet e ardhshme. (Sihai)